ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΟΜΨΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΡΗΤΟΡΑΣ

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΟΜΨΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΡΗΤΟΡΑΣ

 

Επειδή αυτά γίνονται έτσι και το κακόν είνε ακατάσχετον και αφόρητον, και κινδυνεύει το μεγάλο μας μυστήριον να γίνη τεχνύδριον, παρακαλώ τους κατασκόπους, εφ' όσον κινούμαι από πατρικά σπλάγχνα και, καθώς λέγει ο θείος Ιερεμίας, σπαράσσομαι κατά τα αισθητήριά μου, να με ανεχθούν τόσον, όσον να μη υποδεχθούν με τραχύτητα τον λόγον μου τον σχετικόν με τα θέματα αυτά· και συγκρατώντας δι' ολίγον την γλώσσαν των, αν φυσικά δύνανται, να βάλουν αυτί να με ακούσουν. Εις καμμίαν περίπτωσιν δεν θα ζημιώσετε τίποτε. Διότι ή ομιλώ εις αυτιά ανθρώπων που ακούουν, οπότε ο λόγος έχει κάποιον καρπόν, την ωφέλειάν σας.

 

 

Προς τους κομψευομένους ρήτορας απευθύνεται ο λόγος μου. Και δια ν' αρχίσω από την Γραφήν, «Ιδού εγώ επί σε την υβρίστριαν» εις την μόρφωσιν, εις τον λόγον, εις την διάνοιαν. Διότι υπάρχουν, υπάρχουν μερικοί, που ερεθίζονται από τους λόγους μου εις την ακοήν και εις την γλώσσαν και, καθώς βλέπω, και εις το χέρι, και χαίρουν με τας βεβήλους ματαιολογίας και «αντιθέσεις της ψευδωνύμου γνώσεως» και με τας λογομαχίας που δεν οδηγούν εις τίποτε το ωφέλιμον. Έτσι χαρακτηρίζει κάθε περιττόν και παράξενον λόγον ο Παύλος, ο κήρυξ και βεβαιωτής του «συντετμημένου λόγου», ο μαθητής και διδάσκαλος των αλιέων. Αυτοί δε, περί των οποίων ο λόγος, όπως έχουν ευλύγιστον και φοβεράν την γλώσσαν εις το να επιτεθούν με λέξεις διαλεχτάς και καταλλήλους, είθε να ήσαν έτσι σχολαστικοί και εις την πρακτικήν ζωήν των, έστω και κατ' ολίγον και τότε θα ήσαν ίσως ολιγώτερον σοφισταί και σαλτιμπάγκοι των λόγων πονηροί και αλλόκοτοι, δια να δώσω και ένα γελοίον χαρακτηρισμόν εις ένα γελοίον πράγμα.Επειδή δε κατέλυσαν κάθε τομέα της ευσεβείας και αποβλέπουν εις τούτο μόνον, τί πρόβλημα θα δέσουν και θα λύσουν (όπως εις τα θέατρα οι επιδειξίαι των παλαιστικών τεχνασμάτων, που επιδεικνύουν όχι τα τεχνάσματα εκείνα τα οποία σύμφωνα με τους κανόνας του αθλητισμού εξασφαλίζουν την νίκην, αλλ' όσα εντυπωσιάζουν αυτούς που δεν έχουν ιδέαν απ' αυτά και συναρπάζουν τον θαυμαστήν), και θέλουν όλη μεν η αγορά να βουίζη από σχόλια δια τους λόγους των, και κάθε συμπόσιον να κατατρίβεται από φλυαρίαν και αηδίαν, κάθε εορτή να κυριαρχήται από κατήφειαν ακατάλληλον δι' εορτήν, και κάθε πένθος να παρηγορήται με συμφορά ν μεγαλυτέραν, τας συζητήσεις, κάθε γυναικωνίτις που έχει σύντροφον την απλότητα να ενοχλήται, και με την γοργήν ροήν του λόγου να λεηλατήται το άνθος της αιδούς. Επειδή αυτά γίνονται έτσι και το κακόν είνε ακατάσχετον και αφόρητον, και κινδυνεύει το μεγάλο μας μυστήριον να γίνη τεχνύδριον, παρακαλώ τους κατασκόπους, εφ' όσον κινούμαι από πατρικά σπλάγχνα και, καθώς λέγει ο θείος Ιερεμίας, σπαράσσομαι κατά τα αισθητήριά μου, να με ανεχθούν τόσον, όσον να μη υποδεχθούν με τραχύτητα τον λόγον μου τον σχετικόν με τα θέματα αυτά· και συγκρατώντας δι' ολίγον την γλώσσαν των, αν φυσικά δύνανται, να βάλουν αυτί να με ακούσουν. Εις καμμίαν περίπτωσιν δεν θα ζημιώσετε τίποτε. Διότι ή ομιλώ εις αυτιά ανθρώπων που ακούουν, οπότε ο λόγος έχει κάποιον καρπόν, την ωφέλειάν σας, (επειδή σπείρει μεν ο σπορεύς τον λόγον εις πάσαν διάνοιαν, καρποφορεί όμως η καλή και γόνιμος), ή μου αποπτύετε και τούτον τον λόγον και φεύγετε έχοντας περισυλλέξει περισσοτέραν ύλην αντιλογίας και εναντίον μου λοιδορίας, ώστε να κορεσθήτε και περισσότερον. Και αν ειπώ λόγον αντίθετον προς τας δοξασίας σας και την συνήθειάν σας, μη καταπλαγήτε, σεις οι οποίοι με πολλήν νεανικήν ορμήν και με επιδεικτικόν εγωϊσμόν, δια να μη ειπώ με αμάθειαν και θράσος και σας στενοχωρήσω, επαγγέλλεσθε ότι τα γνωρίζετε όλα και τα διδάσκετε.Δεν είνε του καθενός, αγαπητοί, να φιλοσοφή περί Θεού· δεν είνε του καθενός. Το πράγμα αυτό δεν είνε τόσον ευθηνόν και χαμηλόν. Και θα προσθέσω, δεν είνε δυνατόν πάντοτε, ούτε εις όλους, ούτε εις όλα, αλλά μόνον μερικάς φοράς, και εις μερικούς, και υπό ωρισμένας προϋποθέσεις. Δεν είνε μεν του καθενός, παρά μόνον των δοκιμασμένων και όσων έχουν προχωρήσει εις την θεωρίαν, και πριν απ' αυτά έχουν καθαρισθή και εις την ψυχήν και εις το σώμα, ή τουλάχιστον καθαρίζονται τώρα. Διότι είνε και επικίνδυνον εις τον μη καθαρόν να πιάνη το καθαρόν, όπως ακριβώς η ηλιακή ακτινοβολία εις τον άρρωστον οφθαλμόν. Και πότε; όταν είμεθα απηλλαγμένοι από την έξω λάσπην και ταραχήν, και το ηγεμονικόν μας δεν συγχύζεται με μοχθηράς και πεπλανημένας παραστάσεις, ωσάν να αναμιγνύωμεν τα καλλιγραφημένα γράμματα με τα άσχημα, ή την ευωδίαν των μύρων με την ακαθαρσίαν. Διότι πράγματι πρέπει να μείνη κανείς χωρίς ασχολίαν, δια να γνωρίση τον Θεόν. Και μόνον όταν εύρωμεν ευκαιρίαν, να ασχολούμεθα με το κάλλος της θεολογίας. Εις ποίους δε; εις όσους μελετούν σοβαρώς το πράγμα, και δεν το έχουν σαν ένα από τα άλλα αντικείμενον ηδονικής φλυαρίας μετά τας ιπποδρομίας και τα θέατρα και τα άσματα και τα γαστρονομικά και τα σεξουαλικά· εις εκείνους ένας τομεύς ηδονής είνε και τούτο, η περί τα θέματα αυτά φλυαρία και επίδειξις κομψότητος με τα σχήματα του λόγου. Και ποία πράγματα να έχη κανείς αντικείμενα του φιλοσοφικού στοχασμού του και μέχρι ποίου σημείου να προχωρή; Όσα είνε εφικτά εις ημάς και μέχρι εκεί που φθάνει η φυσική ικανότης και δυνατότης του ακροατού, ώστε να μη συμβή, όπως οι υπερβολικοί ήχοι καταστρέφουν την ακοήν και αι υπερβολικοί τροφαί τα σώματα, και αν θέλης τα υπερβολικά φορτία τούς φορτωμένους ή αι πολύ σφοδραί βροχαί το χωράφι, να μη συμβή, λέγω, να καταπιεσθούν και να λυγίσουν και αυτοί με τους στιβαρούς λόγους, ας το ειπώ έτσι, και καταστροφή και η αρχική των δύναμις.

 

 

Και ταύτα λέγων δεν εννοώ, ότι δεν πρέπει να έχωμεν κατά νουν τον Θεόν πάντοτε. Μη πετάγωνται εμπρός μου πάλιν οι πάντοτε εύκολοι και προπετείς. Διότι είνε προτιμότερον να σκέπτεται κανείς τον Θεόν παρά ν' αναπνέη· και αν είνε δυνατόν να ειπώ και τούτο, δεν πρέπει να κάνη κανείς τίποτε άλλο απ' αυτό. Είμαι και εγώ απ' εκείνους που επαινούν τον λόγον που παροτρύνει να μελετώμεν ημέραν και νύκτα και να διηγούμεθα βράδυ και πρωί και μεσημέρι, και να ευλογούμεν τον Κύριον «εν παντί καιρώ»· και αν πρέπη να ειπώ και τον λόγον του Μωϋσέως, όταν πλαγιάζη κανείς, όταν σηκώνεται, όταν βαδίζη, όταν κάνη ο,τιδήποτε άλλο, να τον έχη και εις την σκέψιν του, δια να καθαρίζεται.

 

 

                                                                                      Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

 

 

* Πηγή.Ομολογία Πίστεως.