Η οδός του πιστού, που είναι ο σταυρός, έχει διπλή εφαρμογή στη ζωή του.

Η οδός του πιστού, που είναι ο σταυρός, έχει διπλή εφαρμογή στη ζωή του.

Η οδός του πιστού, που είναι ο σταυρός, έχει διπλή εφαρμογή στη ζωή του: Η μία είναι «η πράξις», δηλαδή ο αγώνας για την κάθαρση της ψυχής από τα πάθη, και η δεύτερη είναι η «θεωρία», που είναι η λεπτή εργασία του νου «εν τη θεία αδολεσχία», το να θέλγεται η κεκαθαρμένη ψυχή ερωτικώς από τη δόξα του Θεού.

Για να φτάσει η αγωνιζόμενη ψυχή σωστά στο στάδιο της θεωρίας είναι απολύτως αναγκαίο το να τελειώσει προηγουμένως το πρώτο στάδιο. Όποιος όμως τολμήσει, πριν ακόμη γυμνασθεί τελείως στο πρώτο στάδιο, να περάσει προς το στάδιο της θεωρίας, θελγόμενος ερωτικώς από την ηδονή της ή μάλλον επειδή βαριέται να αγωνίζεται κατά των παθών του, αυτός θα δεχθεί επάνω του την οργή του Θεού, επειδή δε νέκρωσε προηγουμένως με τον πνευματικό αγώνα τα πάθη του.

Η οργή αυτή, διευκρινίζει, δεν έρχεται όταν αγωνίζεται στο πρώτο στάδιο, αλλά όταν επιχειρήσει να περάσει στο δεύτερο χωρίς να έχει ολοκληρώσει το πρώτο. Και το παθαίνει αυτό, διότι, ενώ η διάνοιά του είναι μολυσμένη από τα πάθη της ατιμίας, τρέχει να φαντασθεί με το νου του, καταστάσεις που δεν τις γνωρίζει εκ πείρας.

Αλλά παρασυρμένος από όσα είχε ακούσει ή διαβάσει, έτρεξε αμέσως να περπατήσει ένα δρόμο γεμάτο από σκοτεινά μυστήρια και ενώ ο ίδιος είναι πνευματικά τυφλός. Σ' αυτόν το δρόμο, ακόμη και αυτοί που έχουν καλή πνευματική όραση και έχουν κοντά τους και έμπειρο πνευματικό οδηγό, και αυτοί ακόμη κινδυνεύουν ημέρα και νύχτα, παρόλο που τα μάτια τους είναι γεμάτα δάκρυα και προσεύχονται με δάκρυα όλη την ημέρα.

Λέγουν μερικοί, ότι τα του Θεού έρχονται από μόνα τους, χωρίς εσύ να καταλαβαίνεις κάτι. Ναι, αυτό είναι σωστό. Αλλά πότε; Εάν ο τόπος της ψυχής σου είναι καθαρός και όχι βρώμικος.

Εάν όμως η κόρη του οφθαλμού της ψυχής σου δεν είναι καθαρή, μην τολμήσεις να ατενίσεις τον πνευματικό ήλιο, για να μη στερηθείς και αυτό το λίγο φως που έχεις και το οποίο είναι η απλή πίστη και η ταπείνωση και η καρδιακή εξομολόγηση και τα μικρά έργα τα σύμφωνα με τη δύναμή σου.

Μην τολμήσεις, διότι θα πεταχθείς τότε σε κάποιο νοητό χώρο, ο οποίος είναι το σκοτάδι το απομακρυσμένο, αυτό που βρίσκεται μακριά από το Θεό και είναι γνωστό ως άδης.

(Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΚΓ΄ Ασκητικός