Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

   

Μία από τις πλέον λησμονημένες εορτές της Εκκλησίας είναι και αυτή της περιτομής του Κυρίου. Εορτάζεται την πρώτη του μηνός Ιανουαρίου και δυστυχώς είναι «καταδικασμένη» να περνά απαρατήρητη. Οι αλλότριες προς την πίστη προτεραιότητες εκείνης της ημέρας έχουν εναποθέσει βαριά τη σκιά τους σε αυτό το μεγάλης σημασίας γεγονός της ζωής του Χριστού.

Οκτώ ημερών ο σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού περιτέμνεται. Υφίσταται στο σώμα Του την πατρογονική παράδοση όπως και κάθε Εβραίος άρρεν. Εκπληρώνει με ακρίβεια το νόμο του Θεού, όπως άλλωστε συνέβη και στην ανάλογη περίπτωση της Υπαπαντής, όταν ως πρωτότοκο αγόρι σαράντα ημερών προσάγεται στο ναό. Η τήρηση από μέρους του Ιησού όλων των εντολών που είχαν δοθεί στους Ισραηλίτες πραγματοποιείται για λόγους τόσο παιδαγωγικούς, όσο, και αυτό είναι το κυριότερο, και για πνευματικούς. Η παιδαγωγική αξία της συμμόρφωσής Του με την παράδοση είναι αναγκαία, ώστε να μην υπάρξει καμία αφορμή για κατηγορία εναντίον Του, ότι περιφρονεί το νόμο του Θεού. Η θεολογική σημασία αυτής της επιλογής όμως έχει να κάνει με το μυστήριο της κένωσής Του, της ανυπέρβλητης ταπείνωσής Του, προκειμένου να σώσει τον άνθρωπο.

Ο Απόστολος Παύλος σε μία υπέροχη φράση έχει συμπυκνώσει όλο το σπουδαίο νόημα της υπακοής του Χριστού στο νόμο της Παλαιάς Διαθήκης. Γράφει ότι ο Θεός απέστειλε τον Υιό Του «γενόμενον υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση» (Γαλ. 4, 4-5). Έτσι θα συντελεστεί το μυστήριο της υιοθεσίας μας από τον Θεό, της πρόσληψης, της ένωσής μας δηλαδή με τον Δημιουργό. Ο Χριστός δεν ήρθε στον κόσμο για να παραδώσει μία ακόμη φιλοσοφία, για να μας αφήσει ένα ακόμη ηθικό παράδειγμα. Γεννήθηκε για να αναλάβει ολόκληρη την ανθρώπινη φύση, να την θεραπεύσει και να την καταστήσει ακέραιη, δηλαδή να της χαρίσει τη δυνατότητα της πλήρους και αληθινής κοινωνίας με τον Θεό Πατέρα. Για να συντελεστεί αυτό το υπερφυές μυστήριο της ύπαρξης ο Χριστός προσλαμβάνει όλον τον άνθρωπο. Σηκώνει την αποτυχία του ανθρώπου μαζί με όλα τα τραγικά της αποτελέσματα, εκτός από την αιτία της, την αμαρτία. Σε αυτό το σωτηριώδες σχέδιο της θείας αγάπης εντάσσεται και η υπακοή Του στο νόμο της ιουδαϊκής κοινότητας. Ο Νομοθέτης υπακούει στο νόμο, ο Δημιουργός υποκλίνεται θυσιαστικά στο δημιούργημα. Πτωχεύει εκουσίως για να πλουτίσει το πλάσμα Του.

Η περιτομή δόθηκε στον Πατριάρχη Αβραάμ ως εξωτερικό σημάδι της διαθήκης του με τον Θεό και αποτέλεσε κεφαλαιώδη πράξη νομιμότητας σε αυτή από τους απογόνους του. Η ιερή αυτή παράδοση όμως, όπως και ολόκληρος ο νόμος της Παλαιάς Διαθήκης, είχε χαρακτήρα προπαιδείας. Είχε σκοπό να προετοιμάσει τους ανθρώπους κατάλληλα, ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη ωριμότητα για τα υψηλότερα, τα μονιμότερα και αληθέστερα, που δεν είναι άλλα από την βαθειά, εσωτερική πια σχέση με τον Λόγο του Θεού. Ο νόμος της Παλαιάς Διαθήκης, και συνεπώς και η περιτομή, δόθηκαν ως προπομπός και όχι ως αυτοσκοπός. Διότι άλλο η αναμονή και άλλο ο ίδιος ο αναμενόμενος, που ήρθε στο πρόσωπο του Χριστού.

Αυτό σημαίνει πως από τη στιγμή που ο Υιός του Θεού σαρκώνεται, ανακαινίζει μαζί με τη φύση του ανθρώπου και ο,τιδήποτε ο άνθρωπος απεργαζόταν για να στερεώσει την σχέση του με τον Θεό. Τα πάντα πια αποκτούν καινούργια προοπτική. Το ίδιο και η πίστη του λαού του Θεού. Από το απαραίτητο στάδιο της θρησκείας (νόμος, τυπικό, ηθική ανάπλαση) περνά στο ανώτερο της καινής κτίσεως, της καθολικής επαναθεμελίωσης της ζωής. Αυτό δηλώνει απερίφραστα ο Απόστολος των εθνών Παύλος όταν γράφει ότι «εν γαρ Χριστώ Ιησού ούτε περιτομή τι ισχύει ούτε ακροβυστία, αλλά καινή κτίσις» (Γαλ. 6, 15) διευκρινίζοντας λίγους σκανδαλώδη για τον ναρκισσισμό, ιδίως του σύγχρονου ανθρώπου, ταπείνωση του Χριστού. Για τον λόγο αυτό η Εκκλησία εορτάζει το γεγονός της νομιμοφροσύνης του Ιησού Χριστού σε μία εβραϊκή παράδοση, η οποία φαντάζει παντελώς άσχετη με την παράδοση της Καινής Διαθήκης. Διότι θέλει να τονίσει στον άνθρωπο τόσο την άφατη κένωση του Δημιουργού, το αγαπητικό Του άδειασμα για χάρη του ανθρώπου, όσο και την αλλαγή που προέκυψε σε αυτό καθεαυτό το γεγονός της ζωής από την θυσία Του. Μία αλλαγή όχι εξωτερική αλλά εσωτερική, που αναπλάθει την ύπαρξη και τον κόσμο ολόκληρο. Αυτή δε η ανάπλαση θεμελιώνεται στους νέους όρους της σχέσης του πλάσματος με τον Δημιουργό του.

Την αλήθεια αυτή διακηρύσσει στους πρώτους χριστιανούς ο «πρώτος μετά τον Ένα» Παύλος, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι δεν αποτελούν μέλη μίας νέας θρησκείας αλλά μετόχους μιας νέας ζωής. Αναφέρεται λοιπόν στην αχειροποίητο περιτομή, τη μόνη πραγματική, που συντελείται στον άνθρωπο όταν αυτός απεκδυθεί την παλαιά ζωή της αμαρτίας (Κολ. 2, 11). Η δε αμαρτία σε καμία περίπτωση δεν λογίζεται ως παράβαση κάποιου απρόσωπου ηθικού κανόνα. Είναι η υπαρξιακή τραγωδία που προκαλείται από την αποτυχία του ανθρώπου να υπερβεί τον εαυτό του και να χαριστεί στον άλλον, Θεό και πλησίον. Και επειδή η αρρώστια του εγωισμού έχει εμφιλοχωρήσει ακόμη και στις πιο αδιόρατες, τις πιο κρυφές γωνιές του εαυτού, γεμίζει τον άνθρωπο με ψευδαισθήσεις και υποκατάστατα. Το κυριότερο από αυτά είναι η θρησκευτικότητα. Η επιφανειακή σχέση με τον Θεό, χωρίς κανένα κόστος, καμία ευθύνη, καμία θυσία, κανένα στρίμωγμα του επαναπαυμένου εαυτού. 

Αντί η μετοχή στην Εκκλησία του Χριστού να υποσκάπτει τα θεμέλια της φιλαυτίας, τα ορθώνει συμπαγή και αδιατάρακτα. Αυτό δε συμβαίνει όταν επιλέγεται αντί της περιτομής του πνεύματος, η περιτομή του γράμματος, αντί η κρυφή ουσιαστική πνευματική εργασία, η φανερή, η οποία δεν ριζώνει στην καρδιά αλλά στον έπαινο των ανθρώπων. Αυτή τη διάσταση θίγει και πάλι ο Απόστολος Παύλος (Ρωμ. 2, 28-29) εφιστώντας την προσοχή στις παγίδες της θρησκευτικότητας. Διότι η τυπική σχέση με τον Θεό, που εξαντλείται σε μερικές ανέξοδες αγαθοεργίες προκαλεί σύγχυση αντί να θεραπεύει.

Αυτού του είδους η σύγχυση θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την αντίστοιχη στην περίπτωση του ετοιμοθάνατου που αναμένει την ανάνηψή του επειδή του χορηγήθηκε ασπιρίνη. Το αληθινό φάρμακο μπορεί να είναι μόνο η περιτομή της καρδιάς: η διαρκής σταυρική αναφορά μας στον Θεό, η διά αγάπης ενεργούμενη πίστη, η οποία καταξιώνει τελικά και ζωοποιεί τα αναγκαία καλά έργα. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή απουσιάζει η θυσιαστική υπέρβαση του εαυτού, και το κενό καλύπτεται από εξωτερικές «καλές» πράξεις, χωρίς την καύση και το δόσιμο της καρδιάς, η ζωή εκφυλίζεται σε τυπική διεκπεραίωση. Αυτή είναι η άσκοπη περιτομή του γράμματος.

Ο Χριστός δεν καταργεί το νόμο αλλά του δίδει τις καθολικές του διαστάσεις. Για το λόγο αυτό δεν αρνήθηκε τίποτα από τις νομικές διατάξεις του Ισραήλ. Δεν έμεινε όμως μόνο στην αποδοχή της θρησκευτικότητας. Γιατί κάτι τέτοιο δεν έλειπε από την ανθρωπότητα. Θέλησε και πραγματοποίησε το άνοιγμα της θρησκείας στην πληρότητα της ζωής. Μετά το σωτηριώδες έργο Του η θρησκεία γίνεται Εκκλησία, δηλαδή η ιδεολογία - ζωή, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις – ελευθερία, η μεταφυσική – απτή αλήθεια, η ηθική – σταυρωμένη αγάπη. Για να επιτευχθεί όμως αυτός ο νέος τρόπος ύπαρξης απαιτείται η μίμηση του παραδείγματος του Χριστού.

Εκείνος βυθίστηκε στην ανθρώπινη τραγωδία έως θανάτου. Σαρκώθηκε, περιετμήθη, βαπτίστηκε, πόνεσε, σταυρώθηκε. Με τον ίδιο τρόπο ο καθένας πρέπει να κατέβει έως τον προσωπικό Άδη του και όχι να βαυκαλίζεται επιδεικνύοντας τη νομιμοφροσύνη του σε εύκολες συνταγές.

Στο χειμώνα της ανέραστης ύπαρξης ο εγωισμός σκαρφίζεται ημίμετρα. Αντί να ζητήσει ο άνθρωπος και να εργαστεί τον ερχομό της άνοιξης, προτιμά να ζει στο χειμώνα φασκιωμένος. Η ποίηση της Εκκλησίας όμως την ημέρα της εορτής μάς προσανατολίζει αλλού. Δείχνει προς Αυτόν ο οποίος είναι ο «περιτομήν εργαζόμενος του της αμαρτίας χειμώνος». Εκείνος δεν προτείνει να κουκουλωθούμε στο χειμώνα μας αλλά να τον αρνηθούμε μια για πάντα· με την προϋπόθεση όμως ότι για να περιτμηθούμε και να αποκτήσουμε την υγειά μας θα πρέπει ενώπιον του χειρουργού να γδυθούμε ολοτελώς…

Ανδρέας Γ. Βιτούλας

Θεολόγος-Εκπ/κός

πηγή : Ο Ρ Ε Σ Τ Ι Σ Mηνιαία Eφημερίδα Άργους Oρεστικού