θέλει να γίνει Χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής.
Γέροντας Πορφύριος
1. Η ΑΙΔΩΣ (ΝΤΡΟΠΗ) ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.Η ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΕΘΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δι’ εὐχῶν τοῦ Γέροντος ἄς ποῦμε λίγα λόγια γιά τήν αἰδώ καί τήν ἀναίδεια. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε: «Τώρα αὐτό εἶναι κυρίως γιά τό ὁποῖον πρέπει πολύ νά κλαῖμε, ὅτι, ἐπειδή οἱ κακοί ἔγιναν πολλοί, τά κακά δέν προκαλοῦν ντροπή σ’ ἐκείνους πού τά διαπράττουν». Ἀπό τόν 4ο αἰ. ἡ αἰδώς εἶχε ἀρχίσει νά χάνεται διότι εἶχε πλεονάσει ἡ ἁμαρτία.
2. ΟΡΙΣΜΟΣ: Αἰδώς εἶναι ἡ ντροπή ἡ συστολή. Τό ἀντίθετό της εἶναι ἡ ἀναίδεια δηλ. ἡ ἔλλειψη συστολῆς, ἡ ἀδιαντροπιά. «Ἡ πιό μεγάλη ἀπό ὅλες τίς ἀρρώστειες στούς ἀνθρώπους εἶναι ἡ ἀναίδεια» λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος.
3. ΣΤΟΝ ΘΡΟΝΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΘΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΑΙΔΩΣ, ΕΛΕΓΑΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ: Ὁ Σοφοκλῆς γράφει: «Ζηνί σύνθακος θρόνων αἰδώς». Δηλ. στόν ἴδιο θρόνο μέ τόν Θεό κάθεται ἡ αἰδώς. Ἔχει θεϊκή προέλευση. Εἶναι θεία ἐνέργεια.4. ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΙΔΟΥΣ: Σύμφωνα μέ τόν ἀββᾶ Ἰσαάκ τόν Σῦρο ἡ αἰδώς: ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΣΕΜΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ «ΣΥΝΑΓΩΓΗΣ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ». Ο ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕΜΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ. Η ΑΙΔΩΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΘΟΥΣ ΤΟΥ. Νά τί μᾶς διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Την ταπεινοφροσύνη συνοδεύει η σεμνότητα και η συναγωγή του εαυτού: δηλαδή, η καθαρότητα των αισθήσεων, μετρημένη φωνή, ταπεινή ομιλία, αυτοσμίκρυνση, φτωχική ενδυμασία, όχι αγέρωχο βάδισμα, βλέμμα που προσέχει κάτω, υπεραφθονία ελέους, δάκρυα πού ρέουν εύκολα, μοναχικότητα της ψυχής, συντετριμμένη καρδιά, αταραξία στον θυμό, μη σκορπισμένες αισθήσεις, λίγα υπάρχοντα, περιστολή κάθε ανάγκης, η αντοχή, η υπομονή, η αφοβία, η γενναιότητα της καρδιάς που γεννιέται από το μίσος γι’ αυτή την πρόσκαιρη ζωή, η υπομονή στις δοκιμασίες, συλλογισμοί βαρείς και όχι ελαφροί, εξάλειψη λογισμών, φύλαξη των μυστηρίων της αγνότητας, η αιδώς, η ευλάβεια και πάνω απ’ όλα, το να ησυχάζεις συνεχώς και να προβάλλεις πάντοτε την άγνοια.»
5. Η ΑΙΔΩΣ ΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΜΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΣΑΡΚΙΚΑ ΠΑΘΗ. Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακά (Λόγος 15ος περί Ἀγνείας) . «Δεν είναι θαύμα το να μάχεται ο άϋλος τον άϋλο. Θαύμα όμως είναι, αληθινό θαύμα, το να κατανικήση τους αΰλους εχθρούς ο υλικός άνθρωπος, μαχόμενος εναντίον τους με την εχθρική τούτη και επίβουλη ύλη, δηλαδή το σώμα.Δείχνοντας και εδώ ο αγαθός Κύριος πολλή πρόνοια για μας, εμπόδισε την αναισχυντία των γυναικών με την εντροπή σαν με χαλινάρι. Διότι αν μόνες τους έτρεχαν προς τους άρρενας, δεν θα εσώζετο κανένας».
6. Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΑΙΔΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΟΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΣΩΦΡΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ .Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: « Tim1 2.8.1 to Tim1 2.14.1 2.8 Βούλομαι οὖν προσεύχεσθαι τοὺς ἄνδρας ἐν παντὶ τόπῳ͵ ἐπαίροντας ὁσίους χεῖρας χωρὶς ὀργῆς καὶ δια λογισμοῦ· 2.9 ὡσαύτως [καὶ] γυναῖκας ἐν καταστολῇ κοσμίῳ μετὰ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης κοσμεῖν ἑαυτάς͵ μὴ ἐν πλέγμασιν καὶ χρυσίῳ ἢ μαργαρίταις ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ͵ 2.10 ἀλλ΄ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν͵ δι΄ ἔργων ἀγαθῶν. 2.11 γυνὴ ἐν ἡσυχίᾳ μανθανέτω ἐν πάσῃ ὑποταγῇ· 2.12 διδάσκειν δὲ γυναικὶ οὐκ ἐπιτρέπω͵ οὐδὲ αὐθεντεῖν ἀνδρός͵ ἀλλ΄ εἶναι ἐν ἡσυχίᾳ. 2.13 Ἀδὰμ γὰρ πρῶτος ἐπλάσθη͵ εἶτα Εὕα· καὶ Ἀδὰμ οὐκ ἠπατήθη͵ ἡ δὲ γυνὴ ἐξαπατηθεῖσα ἐν παραβάσει γέγονεν. 2.15 σωθήσεται δὲ διὰ τῆς τεκνογονίας͵ ἐὰν μείνωσιν ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ καὶ ἁγιασμῷ μετὰ σωφροσύνης.
7. ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΝΑ ΑΦΗΝΟΥΝ ΣΑΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΛΗΝ ΑΙΔΩ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΗΜΑΤΑ. Λέγει ὁ Πλάτωνας: «Παισίν αἰδῶ πολλήν, οὐ χρυσόν καταλείπειν δεῖ». Καί συνεχίζει:«Ὁ φρόνιμος νομοθέτης, πρέπει νά προτρέπει μᾶλλον οἱ πιό μεγάλοι νά ντρέπονται τούς νέους καί νά προσέχουν μήπως κανένας ἰδεῖ ἤ ἀκούσει κάποιον νά λέει κάτι αἰσχρό. Γιατί; Γιατί, ὅπου εἶναι ἀδιάντροποι καί ξετσίπωτοι ἡλικιωμένοι καί γέροι, ἀναγκαστικά καί οἱ νέοι θά εἶναι άναιδέστατοι καί πάρα πολύ ἀδιάντροποι». Ἔλεγε καί ὁ πατέρας τῆς ἱστορίας Ἡρόδοτος:«Κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καί τήν αἰδῶ γυνή». Βγάζοντας τό ροῦχο ἡ γυναίκα πετάει ἀπό πάνω της καί τήν αἰδώ!
8. ΕΝΑ ΒΑΣΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. ΤΗΝ ΘΕΩΡΕΙ ΑΡΕΤΗ. Η ΑΙΔΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΕΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ (ΤΗΣ ΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤΡΙΩΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑ). Θεωρεῖται ὑποκρισία, σεμνοτυφία, ταρτουφισμός κ.λ.π. Ὅμως ἀπό τούς ἀρχαίους χρόνους ἡ αἰδώς εἶναι πολύ μεγάλη ἀρετή. Ἐνῶ…
9. ΜΕΓΙΣΤΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ «ΑΝΑΙΔΕΙΗ» ,Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΓΑΝ ΠΑΛΙ ΟΙ ΣΟΦΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΡΡΩΣΤΕΙΑ , ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΠΑΘΟΣ ΜΑΣ. Λέγει ὁ Εὐριπίδης: Work #036 471 to Work #036 472 ἀλλ΄ ἡ μεγίστη τῶν ἐν ἀνθρώποις νόσων πασῶν͵ ἀναίδει΄ »
10. Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΙΔΟΥΣ (ΕΝΤΡΟΠΗΣ) ΔΗΛ. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΕΤΗ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΝΟΥ. ΚΑΤΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΘΗ. Γράφει ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γιά τά πάθη:« πρέπει να κάνουμε λόγο και για τις ψυχικές και σωματικές κακίες, δηλαδή τα πάθη. Ψυχικά πάθη είναι η λήθη, η ραθυμία και η άγνοια. Από τα τρία αυτά σκοτίζεται το μάτι της ψυχής, δηλαδή ο νους, και κυριεύεται από όλα τα πάθη, τα οποια είναι: Ασέβεια, κακοδοξία, δηλαδή η κάθε αίρεση, βλασφημία, θυμός, οργή, πικρία, οξυθυμία, μισανθρωπία, μνησικακία, καταλαλιά, κατάκριση, λύπη χωρίς λόγο, φόβος, δειλία, φιλονικία, ζήλια, φθόνος, κενοδοξία, υπερηφάνεια, υποκρισία, ψεύδος, απιστία, πλεονεξία, φιλοϋλία, εμπαθής προσκόλληση σε κάτι, σχέση με γήινα πράγματα, ακηδία, μικροψυχία, αχαριστία, γογγυσμός, οίηση, δολιότητα, αναίδεια, αναισθησία, κολακεία, υπουλότητα, ειρωνεία, διβουλία, συγκατάθεση σε αμαρτήματα του παθητικού μέρους της ψυχής, και συνεχής μελέτη αυτών, περιπλάνηση των λογισμών, η μητέρα των κακών φιλαυτία και η ρίζα όλων των κακών η φιλαργυρία, κακοήθεια και πονηρία.
11. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ (ΑΝΑΙΣΧΥΝΤΙΑ-ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΙΑ) ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ: Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Δέν εἶναι τόσο κακό ἡ ἁμαρτία, ὅσο ἡ ἀδιαντροπιά πού ἀκολουθεῖ τήν ἁμαρτία. Δέν εἶναι τόσο φοβερό τό νά ἁμαρτάνει κανείς, ὅσο ἡ ἀναισχυντία καί ἡ ἀδιαντροπιά πού ἀκολουθεῖ τήν ἁμαρτία».
12. Ο ΚΑΤ’ ΕΞΟΧΗΝ ΑΝΑΙΔΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ, ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΛΟΦΑΝΕΡΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΜΕΣῼ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΥΠΟΒΑΛΛΕΙ. Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τους λογισμούς να μην έλθουν, μπορούμε, όμως, να μη τους δεχθούμε. Όπως δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τα κοράκια να μην πετάνε από πάνω μας, μπορούμε, όμως, να τα εμποδίσουμε να χτίσουν φωλιά πάνω στα κεφάλια μας.Ας παρακολουθήσουμε, όμως, για λίγο και τον Μ. Βασίλειο στο θέμα του πολέμου αυτού.”Πρέπει τις επιθέσεις αυτές να τις αντιμετωπίζουμε με εντατική προσοχή και εγρήγορσι, όπως ο αθλητής πού αποφεύγει τις λαβές των αντιπάλων με τη ακριβή προφύλαξι και την ευελιξία του σώματος και να αναθέσουμε το τέλος του πολέμου και την αποφυγή των βελών στην προσευχή και την άνωθεν βοήθεια. Και αν ακόμη ο πονηρός εχθρός κατά την ώρα της προσευχής υποβάλη τις πονηρές φαντασίες, η ψυχή ας μη διακόψη την προσευχή της και ας μη νομίζη ότι ευθύνεται για τις πονηρές επιθέσεις του εχθρού, καθώς και για τις φαντασίες του παραδόξου θαυματοποιού.
Αντίθετα ας σκεφθή ότι οι σκέψεις αυτές οφείλονται στην αναίδεια του εφευρέτου της κακίας και ας επιτείνη τη γονυκλισία και ας ικετεύη τον Θεό να διαλυθή το πονηρό διάφραγμα των παραλόγων σκέψεων, ώστε χωρίς εμπόδια να πλησίαση τον Θεό.Εάν, όμως, η βλαβερή επίδρασις του λογισμού γίνη πιο έντονη εξ αιτίας της αναίδειας του εχθρού, δεν πρέπει να δειλιάζουμε, ούτε να αφήνουμε τον αγώνα μας στη μέση, αλλά να υπομένουμε μέχρι τότε πού ο Θεός θα δη την επιμονή μας και θα μας φώτιση με τη χάρι του Αγ. Πνεύματος, η οποία τον μεν εχθρό τρέπει σε φυγή, τον δε νου μας τον γεμίζει με θειο φως, ώστε ο λογισμός να λατρεύση τον Θεό με αδιατάρακτη γαλήνη και ευφροσύνη”. Γενικά οι πατέρες έχουν τρεις τρόπους αντιμετωπίσεως των αισχρών λογισμών: α) Την προσευχή, β) την αντίρρησι και γ) την περιφρόνησι. Λέγει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακα (Λόγος 28ος Περί προσευχῆς):« . Όταν βλέπης τον κύνα να έρχεται (για να σε αποσπάση με κάποια πρόφασι από την προσευχή), κυνήγα τον με το όπλο. Και κάθε φορά πού γαυγίζει με αναίδεια, μην υποχωρής».
13. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΗΡΡΕΙΑ.ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΧΕΙ. Ὁ σεβαστός π. Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης διηγεῖται τά ἑξῆς: «Δεν είναι λοιπόν τόσον να κατακρίνεις έναν ξένο, όσον να κατακρίνεις τον Γέροντά σου! Αλλοίμονό σου! Κατακρίνεις τον ίδιο τον Θεό, να πούμε! Μία φορά έφεραν ένα τσουβάλι με πατάτες, κάτω εις τον αρσανά μας. Έναν αρχάριο υποτακτικό που είχα (τώρα δεν είναι στη συνοδία μου) είπε ότι είναι κουρασμένος, και δεν θέλησε να πάει να το φέρει. Πήγα εγώ τότε κάτω, για να το φέρω. Όταν έφθασα κάτω, ήτο σταματημένο εκεί ένα κρις-κραφτ. Τους έκανα νόημα, και ήρθαν πιο κοντά μου οι δύο κύριοι που ήσαν μέσα. Ήσαν καθηγηταί Πανεπιστημίου. «Γέροντα», λέει ο ένας, «μήπως γνωρίζετε τον παπα-Εφραίμ,που μένει εκεί επάνω;» «Εγώ είμαι», απήντησα. Τότε εκείνος είπε: «Γέροντα, εσείς οι μοναχοί είσθε όντως μακάριοι, διότι εσείς ζείτε ακριβώς με συνέπεια τη χριστιανική ζωή».
Όταν επέστρεψα στο κελλί, λέω εις τον υποτακτικό το περιστατικό με τους καθηγητάς. Τότε λέει με πολλή αναίδεια: «Ναι, εδώ τους διώχνεις, όταν έρχονται· κάτω όμως, μόλις κατεβαίνεις μόνος σου, τους προσκαλείς». «Τι να κάνω, παιδί μου, έτσι ήλθε και ενήργησα την ώρα εκείνη. Τώρα ας πάμε, να κάνουμε κανένα κομποσχοίνι εις τα κελλιά μας. Ας κάνουμε μία ώρα κομποσχοίνι».Όταν τελειώσαμε, έρχεται και με ερωτά: Πόσα κομποσχοίνια έκανες;» «Τόσα», απήντησα. «Σε μια ώρα μόνον τόσα έκανες; Εγώ έκανα περισσότερα, και μπορούσα να κάνω κι ακόμη περισσότερα». Τα έλεγε δε αυτά με αναίδεια και θράσος. Δεν μίλησα καθόλου· πήγα στενοχωρημένος εις το κελλί μου· και μόνο που δεν έκλαιγα για τη συμπεριφορά αυτού του παιδιού.Πήγε ο υποτακτικός μου να κοιμηθεί· πού όμως να κοιμηθεί· έντονη δαιμονική ενέργεια. Έρχεται καταφοβισμένος εις το κελλί μου και μου λέει: «Γέροντα, αυτό και αυτό μου συμβαίνει· σώσε με». Τότε του είπα: «Αυτό συμβαίνει όταν κανείς συμπεριφέρεται άσχημα εις τον Γέροντα και τον λυπεί». Του διάβασα τότε μια ευχή και του έφυγαν όλα, όλη η δαιμονική ενέργεια. Κατόπιν πήγε και κοιμήθηκε ήσυχος».
14. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΙΔΕΙΑΣ ΚΥΡΙΕΥΕΙ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΕΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΕΜΑΤΟ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ ΙΕ ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ): Σ΄ εκείνους πού είναι έκδοτοι στις ηδονές παρατηρείται, όπως μου διηγήθηκε κάποιος απ΄ αυτούς πού τα εδοκίμασε, μετά την ανάνηψί του, μία αίσθησις έρωτος σωμάτων, και ένα πνεύμα γεμάτο αναίδεια και απανθρωπιά θρονιασμένο αισθητά στην καρδιά. Αυτό το πνεύμα προξενεί στον πολεμούμενο άνθρωπο πόνο στην καρδιά πού τον καίει σαν φλογερό καμίνι. Τον κάνει επίσης να μη φοβήται τον Θεόν, να μη λογαριάζη καθόλου την μνήμη της κολάσεως, να βδελύσσεται την προσευχή, και κατά την ώρα της διαπράξεως της αμαρτίας, και τα λείψανα ακόμη των νεκρών να τα θεωρή σαν ξηρούς λίθους. Τον κάνει εκτός εαυτού και έξω φρενών, μεθυσμένον συνεχώς από την επιθυμία σωμάτων λογικών ανθρώπων και αλόγων ζώων! Και αν ο Θεός δεν συντόμευε τον χρόνο της κυριαρχίας του, δεν θα σωζόταν καμμία ψυχή (πρβλ. Ματθ. κδ΄ 22)∙ καμμία ψυχή που έχει ενδυθή το πήλινο αυτό σώμα, το αναμεμειγμένο με αίμα και ρυπαρό χυμό. Και πώς μπορεί να είναι διαφορετικά, αφού κάθε πράγμα αναζητεί με σφοδρότητα ό,τι του είναι συγγενικό; Το αίμα αναζητεί το αίμα, το σκουλήκι το σκουλήκι, ο πηλός τον πηλό. Έτσι και η σάρκα την σάρκα, έστω και αν προσπαθούμε εμείς οι βιασταί της φύσεως και ερασταί της ουρανίου βασιλείας να εξαπατήσουμε με διάφορα τεχνάσματα την απατεώνα, δηλαδή την σάρκα».
15. Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. Γράφει ὁ Δ. Φαρασιώτης γιά τίς συναντήσεις του μέ τόν π. Παΐσιο: «Κι όμως… όταν βρισκόμουν με τον γέροντα, πολλές φορές η απλή και ανεπιτήδευτη συμπεριφορά του, η γεμάτη καλοσύνη και χιούμορ, με παρέσερνε στην οικειότητα, από την οικειότητα κατρακυλούσα στην αναίδεια και το θράσος, και άνοιξα το στόμα μου με όλη την αναισθησία και τη χαζομάρα μου και είπα. – Γέροντα, πες μου για τον Θεό, μίλησέ μου, πώς είναι; Ο γέροντας δε μίλησε κι εγώ εξακολουθούσα να οδηγώ, σε στροφές μάλιστα πάνω στο βουνό.»
16. Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΣΜΙΚΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. Λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Με την εύρεση της κοσμικής σοφίας γεμίζει η ψυχή α) από υπερηφάνεια, β) από ταραχή νου, γ) από αναίδεια και δ) από έπαρση!…»
17. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. «Είπε ένας ερημίτης. Αν όσα χρωστάς σ` αυτήν την ζωή τα ξεπληρώσεις τότε σώζεσαι. Αν φας όμως και καμία παραπάνω, παίρνεις και κανένα φράγκο παραπάνω. Αν φάει κάποιος ξύλο άδικα, τότε έχει καθαρό μισθό. Πολλές φορές δηλαδή, ανθρώπους με πολλή καλή ζωή συμβαίνει να τους βρίσκουν τα χειρότερα. Εάν ο Θεός επιτρέπει, γιατί επιτρέπει; Ας φέρω ένα καλό παράδειγμα. Είναι μια πολλή καλή οικογένεια. Και ο άνδρας πολύ καλός και η γυναίκα πολύ καλή και τα παιδάκια πολύ καλά.Όλοι εκκλησιάζονται, κοινωνούνκ.λ.π. Για μια στιγμή περνά ένας μεθυσμένος ή τρελός, χτυπάει την οικογενειάρχη και τον σκοτώνει.
Στα καλά καθούμενα. Μετά, όσοι άνθρωποι είναι απομακρυσμένοι από τον Θεό, λένε. Για δες τον. Βλέπετε; Πηγαίνει με τον σταυρό στο χέρι για αυτό το έπαθε. Αυτό είναι αναίδεια. Επιτρέπει ο Θεός να παθαίνουν και άνθρωποι χωρίς να φταίνε καθόλου, για να δίνει την ευκαιρία στους τελείους αναιδείς να λένε, ότι είπε και ο καλός ληστής. Τι βλέπουμε στους δυο ληστές; Ο ένας έβρισε τον Χριστό, αν είσαι Θεός κατέβα κάτω κ.λ.π. λέει ο άλλος. Δεν φοβάσαι τον Θεό; Εμείς δικαίως ταλαιπωρούμαστε. Ο άνθρωπος δεν έκανε τίποτα. Δεν φοβάσαι τον θεό; Δηλαδή, για να δώσει ο Θεός την ευκαιρία στους αναιδείς να συνέλθουν, επιτρέπει να πάθουν μερικοί, χωρίς να φταίνε».
18. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΠΗΓΑΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΩΙΣΜΟ: Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: Υπάρχουν μητέρες που, αν διαπιστωθή κατά την εγκυμοσύνη ότι το παιδάκι που θα γεννήσουν θα είναι ανάπηρο ή διανοητικά καθυστερημένο, κάνουν έκτρωση και το σκοτώνουν. Δεν σκέφτονται ότι και αυτό έχει ψυχή. Πόσοι πατέρες έρχονται και μου λένε: «Το δικό μου το παιδί να είναι σπαστικό; Γιατί να το κάνη έτσι ο Θεός; Δεν μπορώ να το αντέξω». Πόση αναίδεια προς τον Θεό έχει αυτή η αντιμετώπιση, πόσο πείσμα, πόσο εγωισμό. Αυτοί, να τους βοηθήση ο Θεός, να γίνουν χειρότεροι. Κάποτε ήρθε στο Καλύβι με τον πατέρα του ένας φοιτητής που είχε πάθει το μυαλό του από λογισμούς και του είχαν κάνει ηλεκτροσόκ. Το καημένο είχε στριμωχθή πολύ από το σπίτι του. Είχε και μια ευλάβεια! Έκανε μετάνοιες και χτυπούσε το κεφάλι του κάτω στο χώμα. «Μήπως λυπηθή το χώμα ο Θεός, έλεγε, και λυπηθή και εμένα που το χτύπησα». Δηλαδή μήπως λυπηθή ο Θεός το χώμα που πόνεσε από το δικό του χτύπημα και λυπηθή κι εκείνον.
Μου έκανε εντύπωση! Αισθανόταν τον εαυτό του ανάξιο. Όποτε ζοριζόταν, ερχόταν στο Όρος. Του τακτοποιούσα τους λογισμούς, περνούσε έναν-δυο μήνες καλά και ύστερα πάλι τα ίδια. Ο πατέρας του δεν ήθελε να βλέπουν οι γνωστοί τους το παιδί, γιατί θιγόταν η υπόληψή του. Υπέφερε από τον εγωισμό του. «Εκτίθεμαι στον κόσμο με τον γιο μου», μου είπε. Μόλις το ακούει το παιδί, του λέει: «Βρε, να ταπεινωθής. Εγώ είμαι τρελός και κινούμαι άνετα. Θα με βάλης σε καλούπια; Να ξέρης ότι έχεις ένα τρελό παιδί και να κινήσαι άνετα. Ο μόνος είσαι που έχεις τρελό παιδί;» Σκέφθηκα: «Ποιος είναι τώρα από τους δυο τρελός;».Βλέπετε που οδηγεί πολλές φορές ο εγωισμός; Να θέλη ο πατέρας ακόμη και την καταστροφή του παιδιού του! Και στον κόσμο όταν ήμουν, γνώριζα έναν καθυστερημένο διανοητικά, που οι συγγενείς του, όταν πήγαιναν κάπου με καμιά συντροφιά, δεν τον έπαιρναν μαζί τους, για να μη ντροπιασθούν! Και εμένα με κορόιδευαν, επειδή καταδεχόμουν να συζητάω μαζί του. Εγώ όμως τον είχα σε καλύτερη θέση στην καρδιά μου από ό,τι εκείνους».Ἡ ἀναίδεια εἶναι δαιμονική ἰδιότητα καί κυοφορεῖ τήν ἀναλγησία καί τήν ἀμετανοησία (π. Παΐσιος).
19. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΒΛΑΣΦΗΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ: Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: Και δίκαιο να έχη κανείς, όταν πάη να δικαιώση τον εαυτό του, πάλι ανάπαυση δεν έχει, πόσο μάλλον να μην έχη δίκαιο και να δικαιολογεί την πτώση του με αναιδέστατο τρόπο. Γι αυτό, όσο μπορούμε, να προσέχουμε την αναίδεια και την περιφρόνηση όχι μόνον προς τα θεία αλλά και προς τον πλησίον μας, διότι είναι εικόνα Θεού. Οι αναιδείς άνθρωποι βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος. Εκείνοι που περιφρονούν τα θεία βρίσκονται στο δεύτερο, και στο τρίτο βρίσκεται ο διάβολος».Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ στό ἀνθρώπινο πρόσωπο εἶναι ἔλλειψη σεβασμοῦ στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Βρίζοντας τόν συνάνθρωπο, βρίζουμε τό Θεό, τό Ἅγιο Πνεῦμα πού ἔχει μέσα του.
20. Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΝΙΚΗΣΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΝ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ. ΑΥΤΟ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΟΠΟΥΣ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ΠΑΛΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ ΙΕ΄ ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ):. Όσοι δεν εδοκίμασαν τον πόλεμο πού προανέφερα(δηλ. τῆς σάρκας) είναι μακάριοι. Ας παρακαλούμε ώστε να σωθούμε για πάντα από την δοκιμή του, διότι εκείνοι πού εγλύστρησαν μέσα σ΄ αυτόν τον βόθρο, πέφτουν πολύ μακρυά από όσους ανεβαίνουν και κατεβαίνουν την ουρανοδρόμο κλίμακα∙ και για να σηκωθούν έχουν ανάγκη από πολλούς ιδρώτες και αυστηρότατη νηστεία.
21. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Η ΚΑΛΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ: ΟΤΑΝ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΑΠΕΛΠΙΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΦΕΥΓΕΙ ΜΕ ΚΑΛΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΙΡΟΥΣ ΟΙΚΤΙΡΜΟΥΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ Ε ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΤΑΔΙΚΩΝ ΣΤΗΝ «ΦΥΛΑΚΗ»:
«…πολλές φορές και μεταξύ τους (οἱ ἅγιοι κατάδικοι) απορούσαν και έλεγαν: «Άραγε, αδελφοί, κατορθώνομε τίποτε; Άραγε επιτυγχάνωμε αυτό πού ζητούμε; Άραγε μας δέχεται πάλι ο Θεός; Άραγε μας ανοίγει την θύρα»; Και οι άλλοι απαντούσαν:-«Ποιος ξέρει -όπως το είπαν οι αδελφοί μας οι Νινευίτες- μήπως μεταμεληθή ο Κύριος και μας λυτρώση από την μεγάλη έστω τιμωρία; (Ιωνά γ΄ 9). Εμείς όμως ας πράξωμε ό,τι εξαρτάται από εμάς. Και αν μέν μας ανοίξη, πολύ καλά, ειδεμή «ευλογητός Κύριος ο Θεός», ο οποίος δίκαια μας έκλεισε έξω. Πλήν όμως ας επιμείνωμε κτυπώντας μέχρι το τέλος της ζωής μας, και ίσως, βλέποντας την πολλή μας αναίδεια και επιμονή, μας ανοίξη ο Αγαθός». Ἄς εκβιάσουμε κατά κάποιον τρόπο, τον μακρόθυμο Κύριο Μας, όπως η πτωχή χήρα με την επαινετή αναίδεια, χωρίς να «εκκακούμεν» και αυτό φανερώνει ότι «πνεύματι περιπατούμεν» και δεν προσέχουμε στις σαρκικές επιθυμίες.
22. ΣΤΙΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η «ΕΠΑΙΝΕΤΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ». Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακα(λόγος 25ος Περί Ταπεινοφροσύνης):« . Άλλο είναι η συντριβή και άλλο η επίγνωσις και άλλο η ταπείνωσις. Η συντριβή είναι γέννημα κάποιας πτώσεως, διότι εκείνος που πίπτει συντρίβεται και ίσταται στην προσευχή χωρίς παρρησία και με επαινετή αναίδεια, ακουμπώντας σαν τσακισμένος στην ράβδο της ελπίδος και αποδιώκοντας με αυτή τον κύνα της απογνώσεως.Επίγνωσις είναι η ορθή γνώσις των μέτρων, στα οποία ευρισκόμαστε, καθώς και η αδιάκοπη μνήμη των μικρών σφαλμάτων.Ταπείνωσις είναι η νοερά διδασκαλία του Χριστού, η οποία φυλάσσεται από όσους την αξιώθηκαν στους μυστικούς θαλάμους της ψυχής, και δεν μπορεί να εκφρασθή με λόγια.
23. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ (ΑΙΔΩΣ) ΝΤΡΟΠΗ. ΜΑΣ ΤΗΝ ΒΑΖΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΘΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ. Σχετικά γράφει στο Γεροντικό: Επισκεφθήκαμε κάποτε έναν από τους πατέρες και τον ρωτήσαμε: «Αν κάποιος, πού πειράζεται από έναν λογισμό και βλέπει ότι νικιέται, διαβάζει συχνά-πυκνά όσα είπαν οι πατέρες για τον λογισμό αυτό και προσπαθεί να τα εφαρμόσει, χωρίς όμως να το κατορθώνει απόλυτα, τι είναι προτιμότερο, να φανερώσει σε κάποιον από τους πατέρες τον λογισμό του ή να προσπαθήσει μόνος του να εφαρμόσει όσα διάβασε και να περιοριστεί στην πληροφορία της δικής του συνειδήσεως»; -«Έχει υποχρέωση», απάντησε ο γέροντας, «να φανερώσει τον λογισμό του σε άνθρωπο πού θα μπορέσει να τον ωφελήσει, και να μη βασιστεί μόνο στον εαυτό του. Γιατί δεν μπορεί κανείς να βοηθήσει τον εαυτό του, όταν μάλιστα ταλαιπωρείται από τα πάθη. Να τι συνέβη σε μένα όταν ήμουνα νέος:
Είχα ένα ψυχικό πάθος πού με νικούσε. Ακούγοντας λοιπόν ότι ο αββάς Ζήνων είχε θεραπεύσει πολλούς, πού ήταν σε παρόμοια κατάσταση, αποφάσισα να πάω και να του μιλήσω. Ο σατανάς όμως με εμπόδιζε, βάζοντάς μου τη σκέψη: «Αφού ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, εφάρμοσε όσα διαβάζεις, γιατί να πας και να ενοχλήσεις τον γέροντα;» Κάθε φορά που αποφάσιζα, ωστόσο, να επισκεφθώ τον γέροντα και να του μιλήσω, ο πόλεμος του πάθους υποχωρούσε, με τέχνασμα του πονηρού, για να μην πάω. Και όταν έπαιρνα την απόφαση να μην πάω, κυριευόμουνα πάλι από το πάθος. Σ΄ αυτή την παγίδα μ΄ έριχνε πολύ καιρό ο εχθρός, πού δεν ήθελε να φανερώσω το πάθος στον γέροντα. Αλλά και πολλές φορές, που πήγα αποφασισμένος να του πω τον λογισμό μου, ο εχθρός δεν με άφηνε, γεννώντας μέσα στη καρδιά μου ντροπή και λέγοντάς μου μυστικά: «Αφού ξέρεις πως πρέπει να θεραπευθείς, τι χρειάζεται να μιλήσεις σε κάποιον σχετικά; Άλλωστε εσύ δεν αδιαφορείς για τον εαυτό σου. Ξέρεις τι είπαν οι Πατέρες». Αυτά μου έβαζε στον νου ο αντίπαλος, για να μη φανερώσω το πάθος στον γιατρό και θεραπευθώ.
Ο γέροντας, από την άλλη μεριά, ενώ καταλάβαινε ότι είχα λογισμούς, δεν μου έκανε παρατήρηση, περιμένοντας να τους φανερώσω ο ίδιος. Με δίδασκε μόνο για τον σωστό τρόπο ζωής, και με άφηνε να φύγω. Κάποτε όμως, γεμάτος θλίψη, είπα μέσα μου: «Ως πότε, ταλαίπωρη ψυχή μου, δεν θα θέλεις να γιατρευθείς; Άλλοι έρχονται στον γέροντα από μακριά και θεραπεύονται, κι εσύ δεν ντρέπεσαι, να έχεις κοντά σου τον γιατρό και να μη γίνεσαι καλά;» Ζεστάθηκε έτσι η καρδιά μου και είπα μέσα μου: «Ας πάω στον γέροντα, κι αν δεν βρω κανέναν (άλλον) εκεί, θα καταλάβω πως είναι θέλημα Θεού να του αποκαλύψω τον λογισμό μου». Πράγματι, πήγα και δεν βρήκα κανέναν.Ο γέροντας, όπως συνήθιζε, με νουθέτησε γύρω από τη σωτηρία της ψυχής και για το πώς θα καθαρθεί κανείς απ΄ τους ρυπαρούς λογισμούς. Εγώ από ντροπή δεν του φανέρωσα πάλι τίποτα, κι ετοιμαζόμουνα να φύγω.
Σηκώθηκε, έκανε ευχή και με ξεπροβόδιζε, βαδίζοντας μπροστά μου, ως την εξώπορτα. Τον ακολουθούσα από κοντά, ενώ με βασάνιζαν οι λογισμοί: Να μιλήσω ή να μη μιλήσω στον γέροντα; Εκείνος στράφηκε, είδε πόσο βασανιζόμουν από τους λογισμούς, με χτύπησε στο στήθος και μου είπε: «Τι έχεις; Άνθρωπος είμαι κι εγώ!». Μόλις είπε αυτά τα λόγια, νόμισα πώς η καρδιά μου ανοίχτηκε. Πέφτω με το πρόσωπο στα πόδια του, παρακαλώντας τον με δάκρυα: «Ελέησέ με!». -«Τι έχεις;», μου λέει ο γέροντας.
-«Δεν ξέρεις τι έχω;», αποκρίθηκα.
-«Εσύ πρέπει να το πεις!», είπε εκείνος. Τότε λοιπόν, με πολλή ντροπή, του εξομολογήθηκα το πάθος μου. Και μου λέει: -«Γιατί ντρεπόσουνα να μου το πεις τόσον καιρό; Δεν είμαι κι εγώ άνθρωπος; Θέλεις λοιπόν να σου φανερώσω αυτό που ξέρω; Δεν έχεις ήδη τρία χρόνια, που έρχεσαι εδώ μ΄ αυτούς τους λογισμούς, και δεν τους αναφέρεις»; Το ομολόγησα, κι έπεσα πάλι μπροστά του, παρακαλώντας τον:-«Ελέησέ με, για τον Κύριο!».
-«Πήγαινε», μου είπε, «μην παραμελείς την προσευχή σου και μην κατακρίνεις κανέναν».
Πήγα πράγματι στο κελί μου και αφοσιώθηκα με επιμέλεια στην προσευχή μου. Με τη χάρη του Χριστού και τις ευχές του γέροντα, ποτέ πιά δεν ενοχλήθηκα από το πάθος εκείνο.Γιαυτό:δέν πρέπει νά εμπιστεύεται κανείς τον εαυτό του σε τίποτε, αλλά για όλα να συμβουλεύεται τους διακριτικούς πατέρες και να εξομολογείται καθαρά τα μυστικά της καρδιάς του
24. ΝΤΡΟΠΗ (ΑΙΣΧΟΣ) ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΜΑΡΤΑΝΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΝΑ ΜΕΤΑΝΟΕΙΣ.Νά τί λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στό λόγο του «Περί Μετανοίας»: «Nτροπή να νιώθεις όταν αμαρτάνεις, μη ντρέπεσαι όταν μετανοείς. Kοίταξε τί σου έκανε ο διάβολος. Yπάρχουν δύο πράγματα- η αμαρτία και η μετάνοια. H αμαρτία είναι τραύμα- η μετάνοια φάρμακο. Όπως ακριβώς για τά σώματα υπάρχουν φάρμακα και τραύματα, το ίδιο και γιά την ψυχή- υπάρχουν τα αμαρτήματα και η μετάνοια. H αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή- η μετάνοια έχει το θάρρος και τήν παρρησία. Θέλω να με ακούσεις, σε παρακαλώ, με προσοχή, μήπως και δεν αντιληφθείς πώς είναι η τάξη των πραγμάτων, και χάσεις έτσι την ωφέλεια.
Πρόσεξε τί θα πώ! Yπάρχει το τραύμα- υπάρχει και τό φάρμακο. Yπάρχει η αμαρτία- υπάρχει και η μετάνοια. Tο τραύμα είναι η αμαρτία- το φάρμακο η μετάνοια. Στο τραύμα υπάρχει πύον και μόλυνση- υπάρχει ντροπή- υπάρχει χλεύη. Στη μετάνοια υπάρχει παρρησία- το φάρμακο η δύναμη να καθαρίζει αυτό που έχει μολυνθεί. Στην αμαρτία υπάρχει μόλυνση- υπάρχει ελευθερία- υπάρχει καθαρισμός του αμαρτήματος. Παρακολούθησε με προσοχή τα λόγια μου! Mετά την αμαρτία έρχεται η ντροπή- μετά τη μετάνοια ακολουθεί το θάρρος και η παρρησία. Έδωσες προσοχή σ’ αυτό που είπα; Aυτή την τάξη των πραγμάτων την αντέστρεψε ο διάβολος, και έδωσε στην αμαρτία παρρησία, και στη μετάνοια έδωσε ντροπή.
Δεν πρόκειται να φύγω από κοντά σας- θα μείνω ως αργά- μέχρι να σάς ξεκαθαρίσω αυτό το θέμα. Oφείλω να τηρήσω την υπόσχεση που έχω δώσει. Mου είναι αδύνατο ν’ αφήσω ανοιχτό αυτό το θέμα και νά φύγω. Yπάρχει λοιπόν τραύμα- υπάρχει και φάρμακο. Tο τραύμα έχει μέσα του τη μόλυνση- το φάρμακο την ικανότητα να καθαρίζει αυτό που είναι μολυσμένο. Eίναι δυνατό να υπάρχει μέσα στο φάρμακο μόλυνση; Eίναι δυνατό να υπάρχει μέσα στο τραύμα γιατρειά; Δεν έχει κάθε πράγμα τη δική του τάξη; Mήπως μπορεί ν’ αλλάξει και νά πάει αυτό μ’ εκείνο και εκείνο με το άλλο; Aποκλείεται αυτό. Άς δούμε τώρα και τή φύση των αμαρτημάτων. H αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή, και κλήρος της είναι η περιφρόνηση. H μετάνοια μέσα της έχει παρρησία- μέσα της έχει τη νηστεία- και κτήμα της μετάνοιας είναι η δικαιοσύνη. Γιατί, όπως λέει η Γραφή:
«Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για νά γίνεις δίκαιος» και «Όποιος ελέγχει πρώτος αυτός τον εαυτό του, είναι δίκαιος». Γνωρίζοντας, λοιπόν, ο διάβολος πώς η αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή κι αυτό μπορεί τον άνθρωπο που έλκεται από την αμαρτία να τον κρατήσει μακριά της- γνωρίζοντας από την άλλη πως η μετάνοια έχει την παρρησία και το θάρρος μέσα της και πως αυτό μπορεί να προσελκύσει στη μετάνοια αυτόν που θέλει να μετανοήσει, αντέστρεψε την τάξη των πραγμάτων κι έδωσε στη μετάνοια ντροπή, ενώ στην αμαρτία έδωσε το θάρρος και τήν παρρησία. Kι από που φαίνεται αυτό; Θα σου τό εξηγήσω. Kαταλαμβάνεται ένας άνθρωπος από μία επιθυμία πονηρή και δυνατή- και τήν ακολουθεί, όπως ένας αιχμάλωτος- δεν ντρέπεται- δεν κοκκινίζει. Πράττει την αμαρτία- ίχνος ντροπής πουθενά- δεν κοκκινίζει καθόλου. Όμως, για νά μετανοήσει, ντρέπεται. Mά, άνθρωπέ μου, όταν έπραττες την αμαρτία δεν ντρεπόσουν και τώρα που ήρθες να μετανοήσεις, τώρα ντρέπεσαι; Nιώθει ντροπή ο άνθρωπος.
Nαί, το καταλαβαίνω. Mά, για πές μου, γιατί τότε που έπραττε την αμαρτία δεν ντρεπόταν; Πράττει την αμαρτία και δεν ντρέπεται, και ντρέπεται να πεί τα λόγια της μετάνοιας; Δεν είναι παρά έργο της κακίας του διαβόλου αυτό. Aυτός είναι που τή στιγμή της αμαρτίας εμποδίζει τον άνθρωπο να αισθανθεί ντροπή, και τόν αφήνει έτσι εκτεθειμένο απέναντι στην αμαρτία- γιατί γνωρίζει ότι, αν νιώσει ο άνθρωπος ντροπή, θα φύγει μακριά από την αμαρτία. Tη στιγμή πάλι της μετάνοιας κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται ντροπή- γιατί γνωρίζει ότι αυτός που αισθάνεται ντροπή, δεν φθάνει στη μετάνοια. Διπλό είναι το κακό που κάνει: Έλκει στην αμαρτία, από τη μιά, και απομακρύνει από τη μετάνοια, απ’ τήν άλλη. Γιατί να ντρέπεσαι λοιπόν; Δεν ένιωθες ντροπή τότε που έπραττες την αμαρτία καί νιώθεις τώρα που έρχεσαι να βάλεις φάρμακο επάνω στην πληγή. Tώρα που απαλλάσσεσαι από την αμαρτία, τώρα ντρέπεσαι; Όφειλες τότε να αισθάνεσαι ντροπή- έπρεπε τότε να ντρεπόσουν- τότε, όταν έπραττες την αμαρτία. Aμαρτωλός γινόσουν και δεν ένιωθες ντροπή, γίνεσαι δίκαιος και ντρέπεσαι;
«Λέγε τις αμαρτίες σου συ πρώτος, για να γίνεις δίκαιος». Ώ μέγεθος φιλανθρωπίας του Kυρίου! Δεν είπε «Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για να μην τιμωρηθείς», αλλά «Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για να γίνεις δίκαιος». Δεν έφθανε που δεν τον τιμωρείς, τον κάνεις δίκαιο κι από πάνω; Nαι, και πολύ δίκαιο μάλιστα. Πρόσεξε ακριβώς αυτά τα λόγια! Λέει: Tον κάνω δίκαιο αυτόν που θα μετανοήσει. Θέλεις να μάθεις και σε ποιά περίπτωση το έκανε αυτό; Tότε με τον ληστή. Mέ το νά πεί ο ληστής στον σύντροφό του απλώς και μόνο εκείνα τα γνωστά μας λόγια! «Mα ούτε τον Θεό δεν φοβάσαι εσύ; Kι εμείς δίκαια βέβαια- έχουμε μία τιμωρία όπως μάς αξίζει, για όλα όσα κάναμε»- την ίδια εκείνη τη στιγμή του λέει ο Σωτήρας: «Σήμερα κιόλας μαζί μου θα είσαι στον παράδεισο». Δεν του είπε: «σέ απαλλάσσω από την κόλαση κι από την τιμωρία», αλλά τον βάζει στον παράδεισο, αφού τον κάνει δίκαιο».
25. ΟΙ ΑΝΑΙΔΕΙΣ ΘΑ ΝΤΡΟΠΙΑΣΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΙΔΕΙΑΣ ΤΟΥΣ. Γράφει ὁ ὅσιος Νήφων στό ὅραμα του γιά τήν Μέλλουσα Κρίση: «(Μιλάει ὁ Κύριος:) Ήρθα κι έρχομαι. Όποιος έχει τη δύναμη ας με αντιμετωπίσει. Αλλά ουαί κι αλλοίμονο σ’ αυτόν που όντας αμαρτωλός θα πέσει στα χέρια μου! Γιατί καθένας θα εμφανισθεί ενώπιόν μου γυμνός και τετραχηλισμένος. Πού θα τολμήσει να φανερωθεί τότε η αναίδεια των αμαρτωλών; Πώς θ’ αντικρίσουν το πρόσωπό μου; Πού θα βάλουν τη ντροπή τους; Θα καταισχυνθούν μπροστά στις άχραντες Δυνάμεις μου».
26. Η ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΙΔΩ. Λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος:« Η αγάπη του Θεού είναι από τη φύση της θερμή. Και όταν πέσει σε κάποιον με υπερβολή, κάνει εκείνη την ψυχή εκστατική. Γι΄ αυτό και η καρδιά εκείνου που την αισθάνθηκε δεν μπορεί να τη δεχθεί μέσα του και να την αντέξει, αλλά ανάλογα με την ποιότητα που τον επισκίασε, φαίνεται απάνω του μια ασυνήθιστη αλλοίωση. Και αυτά είναι τα αισθητά σημεία αυτής της αλλοίωσης:Το πρόσωπό του ανθρώπου γίνεται κόκκινο σαν τη φωτιά και χαρούμενο, και το σώμα του θερμαίνεται. Φεύγει απ΄ αυτόν ο φόβος και η συστολή («αιδώς»), και γίνεται εκστατικός. Και η δύναμη πού συμμαζεύει τον νου χάνεται, και έρχεται σε κατάσταση εξωλογική («έκφρων»). Τον φοβερό θάνατο για χαρά τον περνάει και ποτέ του ο νους του δε σταματάει να βλέπει και να στοχάζεται τα ουράνια.»
27. Συμπέρασμα: «Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει ἀπό τήν ἀναίδεια διά πρεσβειῶν τῆς Παναχράντου Αὐτοῦ Μητρός καί πάντων Του τῶν Ἁγίων. Ἀμήν!
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
Hristospanagia3.blogspot.com
Thursday, April 26, 2012
Αἰδώς-Ἀναίδεια
1. Η ΑΙΔΩΣ (ΝΤΡΟΠΗ) ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.Η ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΕΘΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δι’ εὐχῶν τοῦ Γέροντος ἄς ποῦμε λίγα λόγια γιά τήν αἰδώ καί τήν ἀναίδεια. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε: «Τώρα αὐτό εἶναι κυρίως γιά τό ὁποῖον πρέπει πολύ νά κλαῖμε, ὅτι, ἐπειδή οἱ κακοί ἔγιναν πολλοί, τά κακά δέν προκαλοῦν ντροπή σ’ ἐκείνους πού τά διαπράττουν». Ἀπό τόν 4ο αἰ. ἡ αἰδώς εἶχε ἀρχίσει νά χάνεται διότι εἶχε πλεονάσει ἡ ἁμαρτία.
2. ΟΡΙΣΜΟΣ: Αἰδώς εἶναι ἡ ντροπή ἡ συστολή. Τό ἀντίθετό της εἶναι ἡ ἀναίδεια δηλ. ἡ ἔλλειψη συστολῆς, ἡ ἀδιαντροπιά. «Ἡ πιό μεγάλη ἀπό ὅλες τίς ἀρρώστειες στούς ἀνθρώπους εἶναι ἡ ἀναίδεια» λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος.
3. ΣΤΟΝ ΘΡΟΝΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΘΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΑΙΔΩΣ, ΕΛΕΓΑΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ: Ὁ Σοφοκλῆς γράφει: «Ζηνί σύνθακος θρόνων αἰδώς». Δηλ. στόν ἴδιο θρόνο μέ τόν Θεό κάθεται ἡ αἰδώς. Ἔχει θεϊκή προέλευση. Εἶναι θεία ἐνέργεια.4. ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΙΔΟΥΣ: Σύμφωνα μέ τόν ἀββᾶ Ἰσαάκ τόν Σῦρο ἡ αἰδώς: ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΣΕΜΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ «ΣΥΝΑΓΩΓΗΣ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ». Ο ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕΜΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ. Η ΑΙΔΩΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΘΟΥΣ ΤΟΥ. Νά τί μᾶς διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Την ταπεινοφροσύνη συνοδεύει η σεμνότητα και η συναγωγή του εαυτού: δηλαδή, η καθαρότητα των αισθήσεων, μετρημένη φωνή, ταπεινή ομιλία, αυτοσμίκρυνση, φτωχική ενδυμασία, όχι αγέρωχο βάδισμα, βλέμμα που προσέχει κάτω, υπεραφθονία ελέους, δάκρυα πού ρέουν εύκολα, μοναχικότητα της ψυχής, συντετριμμένη καρδιά, αταραξία στον θυμό, μη σκορπισμένες αισθήσεις, λίγα υπάρχοντα, περιστολή κάθε ανάγκης, η αντοχή, η υπομονή, η αφοβία, η γενναιότητα της καρδιάς που γεννιέται από το μίσος γι’ αυτή την πρόσκαιρη ζωή, η υπομονή στις δοκιμασίες, συλλογισμοί βαρείς και όχι ελαφροί, εξάλειψη λογισμών, φύλαξη των μυστηρίων της αγνότητας, η αιδώς, η ευλάβεια και πάνω απ’ όλα, το να ησυχάζεις συνεχώς και να προβάλλεις πάντοτε την άγνοια.»
5. Η ΑΙΔΩΣ ΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΜΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΣΑΡΚΙΚΑ ΠΑΘΗ. Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακά (Λόγος 15ος περί Ἀγνείας) . «Δεν είναι θαύμα το να μάχεται ο άϋλος τον άϋλο. Θαύμα όμως είναι, αληθινό θαύμα, το να κατανικήση τους αΰλους εχθρούς ο υλικός άνθρωπος, μαχόμενος εναντίον τους με την εχθρική τούτη και επίβουλη ύλη, δηλαδή το σώμα.Δείχνοντας και εδώ ο αγαθός Κύριος πολλή πρόνοια για μας, εμπόδισε την αναισχυντία των γυναικών με την εντροπή σαν με χαλινάρι. Διότι αν μόνες τους έτρεχαν προς τους άρρενας, δεν θα εσώζετο κανένας».
6. Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΑΙΔΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΟΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΣΩΦΡΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ .Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: « Tim1 2.8.1 to Tim1 2.14.1 2.8 Βούλομαι οὖν προσεύχεσθαι τοὺς ἄνδρας ἐν παντὶ τόπῳ͵ ἐπαίροντας ὁσίους χεῖρας χωρὶς ὀργῆς καὶ δια λογισμοῦ· 2.9 ὡσαύτως [καὶ] γυναῖκας ἐν καταστολῇ κοσμίῳ μετὰ αἰδοῦς καὶ σωφροσύνης κοσμεῖν ἑαυτάς͵ μὴ ἐν πλέγμασιν καὶ χρυσίῳ ἢ μαργαρίταις ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ͵ 2.10 ἀλλ΄ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν͵ δι΄ ἔργων ἀγαθῶν. 2.11 γυνὴ ἐν ἡσυχίᾳ μανθανέτω ἐν πάσῃ ὑποταγῇ· 2.12 διδάσκειν δὲ γυναικὶ οὐκ ἐπιτρέπω͵ οὐδὲ αὐθεντεῖν ἀνδρός͵ ἀλλ΄ εἶναι ἐν ἡσυχίᾳ. 2.13 Ἀδὰμ γὰρ πρῶτος ἐπλάσθη͵ εἶτα Εὕα· καὶ Ἀδὰμ οὐκ ἠπατήθη͵ ἡ δὲ γυνὴ ἐξαπατηθεῖσα ἐν παραβάσει γέγονεν. 2.15 σωθήσεται δὲ διὰ τῆς τεκνογονίας͵ ἐὰν μείνωσιν ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ καὶ ἁγιασμῷ μετὰ σωφροσύνης.
7. ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΝΑ ΑΦΗΝΟΥΝ ΣΑΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΛΗΝ ΑΙΔΩ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΗΜΑΤΑ. Λέγει ὁ Πλάτωνας: «Παισίν αἰδῶ πολλήν, οὐ χρυσόν καταλείπειν δεῖ». Καί συνεχίζει:«Ὁ φρόνιμος νομοθέτης, πρέπει νά προτρέπει μᾶλλον οἱ πιό μεγάλοι νά ντρέπονται τούς νέους καί νά προσέχουν μήπως κανένας ἰδεῖ ἤ ἀκούσει κάποιον νά λέει κάτι αἰσχρό. Γιατί; Γιατί, ὅπου εἶναι ἀδιάντροποι καί ξετσίπωτοι ἡλικιωμένοι καί γέροι, ἀναγκαστικά καί οἱ νέοι θά εἶναι άναιδέστατοι καί πάρα πολύ ἀδιάντροποι». Ἔλεγε καί ὁ πατέρας τῆς ἱστορίας Ἡρόδοτος:«Κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καί τήν αἰδῶ γυνή». Βγάζοντας τό ροῦχο ἡ γυναίκα πετάει ἀπό πάνω της καί τήν αἰδώ!
8. ΕΝΑ ΒΑΣΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. ΤΗΝ ΘΕΩΡΕΙ ΑΡΕΤΗ. Η ΑΙΔΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΕΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ (ΤΗΣ ΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤΡΙΩΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑ). Θεωρεῖται ὑποκρισία, σεμνοτυφία, ταρτουφισμός κ.λ.π. Ὅμως ἀπό τούς ἀρχαίους χρόνους ἡ αἰδώς εἶναι πολύ μεγάλη ἀρετή. Ἐνῶ…
9. ΜΕΓΙΣΤΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ «ΑΝΑΙΔΕΙΗ» ,Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΓΑΝ ΠΑΛΙ ΟΙ ΣΟΦΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΡΡΩΣΤΕΙΑ , ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΠΑΘΟΣ ΜΑΣ. Λέγει ὁ Εὐριπίδης: Work #036 471 to Work #036 472 ἀλλ΄ ἡ μεγίστη τῶν ἐν ἀνθρώποις νόσων πασῶν͵ ἀναίδει΄ »
10. Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΙΔΟΥΣ (ΕΝΤΡΟΠΗΣ) ΔΗΛ. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΕΤΗ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΝΟΥ. ΚΑΤΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΘΗ. Γράφει ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γιά τά πάθη:« πρέπει να κάνουμε λόγο και για τις ψυχικές και σωματικές κακίες, δηλαδή τα πάθη. Ψυχικά πάθη είναι η λήθη, η ραθυμία και η άγνοια. Από τα τρία αυτά σκοτίζεται το μάτι της ψυχής, δηλαδή ο νους, και κυριεύεται από όλα τα πάθη, τα οποια είναι: Ασέβεια, κακοδοξία, δηλαδή η κάθε αίρεση, βλασφημία, θυμός, οργή, πικρία, οξυθυμία, μισανθρωπία, μνησικακία, καταλαλιά, κατάκριση, λύπη χωρίς λόγο, φόβος, δειλία, φιλονικία, ζήλια, φθόνος, κενοδοξία, υπερηφάνεια, υποκρισία, ψεύδος, απιστία, πλεονεξία, φιλοϋλία, εμπαθής προσκόλληση σε κάτι, σχέση με γήινα πράγματα, ακηδία, μικροψυχία, αχαριστία, γογγυσμός, οίηση, δολιότητα, αναίδεια, αναισθησία, κολακεία, υπουλότητα, ειρωνεία, διβουλία, συγκατάθεση σε αμαρτήματα του παθητικού μέρους της ψυχής, και συνεχής μελέτη αυτών, περιπλάνηση των λογισμών, η μητέρα των κακών φιλαυτία και η ρίζα όλων των κακών η φιλαργυρία, κακοήθεια και πονηρία.
11. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ (ΑΝΑΙΣΧΥΝΤΙΑ-ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΙΑ) ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ: Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Δέν εἶναι τόσο κακό ἡ ἁμαρτία, ὅσο ἡ ἀδιαντροπιά πού ἀκολουθεῖ τήν ἁμαρτία. Δέν εἶναι τόσο φοβερό τό νά ἁμαρτάνει κανείς, ὅσο ἡ ἀναισχυντία καί ἡ ἀδιαντροπιά πού ἀκολουθεῖ τήν ἁμαρτία».
12. Ο ΚΑΤ’ ΕΞΟΧΗΝ ΑΝΑΙΔΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ, ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΛΟΦΑΝΕΡΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΜΕΣῼ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΥΠΟΒΑΛΛΕΙ. Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τους λογισμούς να μην έλθουν, μπορούμε, όμως, να μη τους δεχθούμε. Όπως δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τα κοράκια να μην πετάνε από πάνω μας, μπορούμε, όμως, να τα εμποδίσουμε να χτίσουν φωλιά πάνω στα κεφάλια μας.Ας παρακολουθήσουμε, όμως, για λίγο και τον Μ. Βασίλειο στο θέμα του πολέμου αυτού.”Πρέπει τις επιθέσεις αυτές να τις αντιμετωπίζουμε με εντατική προσοχή και εγρήγορσι, όπως ο αθλητής πού αποφεύγει τις λαβές των αντιπάλων με τη ακριβή προφύλαξι και την ευελιξία του σώματος και να αναθέσουμε το τέλος του πολέμου και την αποφυγή των βελών στην προσευχή και την άνωθεν βοήθεια. Και αν ακόμη ο πονηρός εχθρός κατά την ώρα της προσευχής υποβάλη τις πονηρές φαντασίες, η ψυχή ας μη διακόψη την προσευχή της και ας μη νομίζη ότι ευθύνεται για τις πονηρές επιθέσεις του εχθρού, καθώς και για τις φαντασίες του παραδόξου θαυματοποιού.
Αντίθετα ας σκεφθή ότι οι σκέψεις αυτές οφείλονται στην αναίδεια του εφευρέτου της κακίας και ας επιτείνη τη γονυκλισία και ας ικετεύη τον Θεό να διαλυθή το πονηρό διάφραγμα των παραλόγων σκέψεων, ώστε χωρίς εμπόδια να πλησίαση τον Θεό.Εάν, όμως, η βλαβερή επίδρασις του λογισμού γίνη πιο έντονη εξ αιτίας της αναίδειας του εχθρού, δεν πρέπει να δειλιάζουμε, ούτε να αφήνουμε τον αγώνα μας στη μέση, αλλά να υπομένουμε μέχρι τότε πού ο Θεός θα δη την επιμονή μας και θα μας φώτιση με τη χάρι του Αγ. Πνεύματος, η οποία τον μεν εχθρό τρέπει σε φυγή, τον δε νου μας τον γεμίζει με θειο φως, ώστε ο λογισμός να λατρεύση τον Θεό με αδιατάρακτη γαλήνη και ευφροσύνη”. Γενικά οι πατέρες έχουν τρεις τρόπους αντιμετωπίσεως των αισχρών λογισμών: α) Την προσευχή, β) την αντίρρησι και γ) την περιφρόνησι. Λέγει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακα (Λόγος 28ος Περί προσευχῆς):« . Όταν βλέπης τον κύνα να έρχεται (για να σε αποσπάση με κάποια πρόφασι από την προσευχή), κυνήγα τον με το όπλο. Και κάθε φορά πού γαυγίζει με αναίδεια, μην υποχωρής».
13. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΗΡΡΕΙΑ.ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΧΕΙ. Ὁ σεβαστός π. Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης διηγεῖται τά ἑξῆς: «Δεν είναι λοιπόν τόσον να κατακρίνεις έναν ξένο, όσον να κατακρίνεις τον Γέροντά σου! Αλλοίμονό σου! Κατακρίνεις τον ίδιο τον Θεό, να πούμε! Μία φορά έφεραν ένα τσουβάλι με πατάτες, κάτω εις τον αρσανά μας. Έναν αρχάριο υποτακτικό που είχα (τώρα δεν είναι στη συνοδία μου) είπε ότι είναι κουρασμένος, και δεν θέλησε να πάει να το φέρει. Πήγα εγώ τότε κάτω, για να το φέρω. Όταν έφθασα κάτω, ήτο σταματημένο εκεί ένα κρις-κραφτ. Τους έκανα νόημα, και ήρθαν πιο κοντά μου οι δύο κύριοι που ήσαν μέσα. Ήσαν καθηγηταί Πανεπιστημίου. «Γέροντα», λέει ο ένας, «μήπως γνωρίζετε τον παπα-Εφραίμ,που μένει εκεί επάνω;» «Εγώ είμαι», απήντησα. Τότε εκείνος είπε: «Γέροντα, εσείς οι μοναχοί είσθε όντως μακάριοι, διότι εσείς ζείτε ακριβώς με συνέπεια τη χριστιανική ζωή».
Όταν επέστρεψα στο κελλί, λέω εις τον υποτακτικό το περιστατικό με τους καθηγητάς. Τότε λέει με πολλή αναίδεια: «Ναι, εδώ τους διώχνεις, όταν έρχονται· κάτω όμως, μόλις κατεβαίνεις μόνος σου, τους προσκαλείς». «Τι να κάνω, παιδί μου, έτσι ήλθε και ενήργησα την ώρα εκείνη. Τώρα ας πάμε, να κάνουμε κανένα κομποσχοίνι εις τα κελλιά μας. Ας κάνουμε μία ώρα κομποσχοίνι».Όταν τελειώσαμε, έρχεται και με ερωτά: Πόσα κομποσχοίνια έκανες;» «Τόσα», απήντησα. «Σε μια ώρα μόνον τόσα έκανες; Εγώ έκανα περισσότερα, και μπορούσα να κάνω κι ακόμη περισσότερα». Τα έλεγε δε αυτά με αναίδεια και θράσος. Δεν μίλησα καθόλου· πήγα στενοχωρημένος εις το κελλί μου· και μόνο που δεν έκλαιγα για τη συμπεριφορά αυτού του παιδιού.Πήγε ο υποτακτικός μου να κοιμηθεί· πού όμως να κοιμηθεί· έντονη δαιμονική ενέργεια. Έρχεται καταφοβισμένος εις το κελλί μου και μου λέει: «Γέροντα, αυτό και αυτό μου συμβαίνει· σώσε με». Τότε του είπα: «Αυτό συμβαίνει όταν κανείς συμπεριφέρεται άσχημα εις τον Γέροντα και τον λυπεί». Του διάβασα τότε μια ευχή και του έφυγαν όλα, όλη η δαιμονική ενέργεια. Κατόπιν πήγε και κοιμήθηκε ήσυχος».
14. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΙΔΕΙΑΣ ΚΥΡΙΕΥΕΙ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΕΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΕΜΑΤΟ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ ΙΕ ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ): Σ΄ εκείνους πού είναι έκδοτοι στις ηδονές παρατηρείται, όπως μου διηγήθηκε κάποιος απ΄ αυτούς πού τα εδοκίμασε, μετά την ανάνηψί του, μία αίσθησις έρωτος σωμάτων, και ένα πνεύμα γεμάτο αναίδεια και απανθρωπιά θρονιασμένο αισθητά στην καρδιά. Αυτό το πνεύμα προξενεί στον πολεμούμενο άνθρωπο πόνο στην καρδιά πού τον καίει σαν φλογερό καμίνι. Τον κάνει επίσης να μη φοβήται τον Θεόν, να μη λογαριάζη καθόλου την μνήμη της κολάσεως, να βδελύσσεται την προσευχή, και κατά την ώρα της διαπράξεως της αμαρτίας, και τα λείψανα ακόμη των νεκρών να τα θεωρή σαν ξηρούς λίθους. Τον κάνει εκτός εαυτού και έξω φρενών, μεθυσμένον συνεχώς από την επιθυμία σωμάτων λογικών ανθρώπων και αλόγων ζώων! Και αν ο Θεός δεν συντόμευε τον χρόνο της κυριαρχίας του, δεν θα σωζόταν καμμία ψυχή (πρβλ. Ματθ. κδ΄ 22)∙ καμμία ψυχή που έχει ενδυθή το πήλινο αυτό σώμα, το αναμεμειγμένο με αίμα και ρυπαρό χυμό. Και πώς μπορεί να είναι διαφορετικά, αφού κάθε πράγμα αναζητεί με σφοδρότητα ό,τι του είναι συγγενικό; Το αίμα αναζητεί το αίμα, το σκουλήκι το σκουλήκι, ο πηλός τον πηλό. Έτσι και η σάρκα την σάρκα, έστω και αν προσπαθούμε εμείς οι βιασταί της φύσεως και ερασταί της ουρανίου βασιλείας να εξαπατήσουμε με διάφορα τεχνάσματα την απατεώνα, δηλαδή την σάρκα».
15. Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. Γράφει ὁ Δ. Φαρασιώτης γιά τίς συναντήσεις του μέ τόν π. Παΐσιο: «Κι όμως… όταν βρισκόμουν με τον γέροντα, πολλές φορές η απλή και ανεπιτήδευτη συμπεριφορά του, η γεμάτη καλοσύνη και χιούμορ, με παρέσερνε στην οικειότητα, από την οικειότητα κατρακυλούσα στην αναίδεια και το θράσος, και άνοιξα το στόμα μου με όλη την αναισθησία και τη χαζομάρα μου και είπα. – Γέροντα, πες μου για τον Θεό, μίλησέ μου, πώς είναι; Ο γέροντας δε μίλησε κι εγώ εξακολουθούσα να οδηγώ, σε στροφές μάλιστα πάνω στο βουνό.»
16. Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΣΜΙΚΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ. Λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Με την εύρεση της κοσμικής σοφίας γεμίζει η ψυχή α) από υπερηφάνεια, β) από ταραχή νου, γ) από αναίδεια και δ) από έπαρση!…»
17. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. «Είπε ένας ερημίτης. Αν όσα χρωστάς σ` αυτήν την ζωή τα ξεπληρώσεις τότε σώζεσαι. Αν φας όμως και καμία παραπάνω, παίρνεις και κανένα φράγκο παραπάνω. Αν φάει κάποιος ξύλο άδικα, τότε έχει καθαρό μισθό. Πολλές φορές δηλαδή, ανθρώπους με πολλή καλή ζωή συμβαίνει να τους βρίσκουν τα χειρότερα. Εάν ο Θεός επιτρέπει, γιατί επιτρέπει; Ας φέρω ένα καλό παράδειγμα. Είναι μια πολλή καλή οικογένεια. Και ο άνδρας πολύ καλός και η γυναίκα πολύ καλή και τα παιδάκια πολύ καλά.Όλοι εκκλησιάζονται, κοινωνούνκ.λ.π. Για μια στιγμή περνά ένας μεθυσμένος ή τρελός, χτυπάει την οικογενειάρχη και τον σκοτώνει.
Στα καλά καθούμενα. Μετά, όσοι άνθρωποι είναι απομακρυσμένοι από τον Θεό, λένε. Για δες τον. Βλέπετε; Πηγαίνει με τον σταυρό στο χέρι για αυτό το έπαθε. Αυτό είναι αναίδεια. Επιτρέπει ο Θεός να παθαίνουν και άνθρωποι χωρίς να φταίνε καθόλου, για να δίνει την ευκαιρία στους τελείους αναιδείς να λένε, ότι είπε και ο καλός ληστής. Τι βλέπουμε στους δυο ληστές; Ο ένας έβρισε τον Χριστό, αν είσαι Θεός κατέβα κάτω κ.λ.π. λέει ο άλλος. Δεν φοβάσαι τον Θεό; Εμείς δικαίως ταλαιπωρούμαστε. Ο άνθρωπος δεν έκανε τίποτα. Δεν φοβάσαι τον θεό; Δηλαδή, για να δώσει ο Θεός την ευκαιρία στους αναιδείς να συνέλθουν, επιτρέπει να πάθουν μερικοί, χωρίς να φταίνε».
18. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΠΗΓΑΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΩΙΣΜΟ: Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: Υπάρχουν μητέρες που, αν διαπιστωθή κατά την εγκυμοσύνη ότι το παιδάκι που θα γεννήσουν θα είναι ανάπηρο ή διανοητικά καθυστερημένο, κάνουν έκτρωση και το σκοτώνουν. Δεν σκέφτονται ότι και αυτό έχει ψυχή. Πόσοι πατέρες έρχονται και μου λένε: «Το δικό μου το παιδί να είναι σπαστικό; Γιατί να το κάνη έτσι ο Θεός; Δεν μπορώ να το αντέξω». Πόση αναίδεια προς τον Θεό έχει αυτή η αντιμετώπιση, πόσο πείσμα, πόσο εγωισμό. Αυτοί, να τους βοηθήση ο Θεός, να γίνουν χειρότεροι. Κάποτε ήρθε στο Καλύβι με τον πατέρα του ένας φοιτητής που είχε πάθει το μυαλό του από λογισμούς και του είχαν κάνει ηλεκτροσόκ. Το καημένο είχε στριμωχθή πολύ από το σπίτι του. Είχε και μια ευλάβεια! Έκανε μετάνοιες και χτυπούσε το κεφάλι του κάτω στο χώμα. «Μήπως λυπηθή το χώμα ο Θεός, έλεγε, και λυπηθή και εμένα που το χτύπησα». Δηλαδή μήπως λυπηθή ο Θεός το χώμα που πόνεσε από το δικό του χτύπημα και λυπηθή κι εκείνον.
Μου έκανε εντύπωση! Αισθανόταν τον εαυτό του ανάξιο. Όποτε ζοριζόταν, ερχόταν στο Όρος. Του τακτοποιούσα τους λογισμούς, περνούσε έναν-δυο μήνες καλά και ύστερα πάλι τα ίδια. Ο πατέρας του δεν ήθελε να βλέπουν οι γνωστοί τους το παιδί, γιατί θιγόταν η υπόληψή του. Υπέφερε από τον εγωισμό του. «Εκτίθεμαι στον κόσμο με τον γιο μου», μου είπε. Μόλις το ακούει το παιδί, του λέει: «Βρε, να ταπεινωθής. Εγώ είμαι τρελός και κινούμαι άνετα. Θα με βάλης σε καλούπια; Να ξέρης ότι έχεις ένα τρελό παιδί και να κινήσαι άνετα. Ο μόνος είσαι που έχεις τρελό παιδί;» Σκέφθηκα: «Ποιος είναι τώρα από τους δυο τρελός;».Βλέπετε που οδηγεί πολλές φορές ο εγωισμός; Να θέλη ο πατέρας ακόμη και την καταστροφή του παιδιού του! Και στον κόσμο όταν ήμουν, γνώριζα έναν καθυστερημένο διανοητικά, που οι συγγενείς του, όταν πήγαιναν κάπου με καμιά συντροφιά, δεν τον έπαιρναν μαζί τους, για να μη ντροπιασθούν! Και εμένα με κορόιδευαν, επειδή καταδεχόμουν να συζητάω μαζί του. Εγώ όμως τον είχα σε καλύτερη θέση στην καρδιά μου από ό,τι εκείνους».Ἡ ἀναίδεια εἶναι δαιμονική ἰδιότητα καί κυοφορεῖ τήν ἀναλγησία καί τήν ἀμετανοησία (π. Παΐσιος).
19. Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΒΛΑΣΦΗΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ: Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: Και δίκαιο να έχη κανείς, όταν πάη να δικαιώση τον εαυτό του, πάλι ανάπαυση δεν έχει, πόσο μάλλον να μην έχη δίκαιο και να δικαιολογεί την πτώση του με αναιδέστατο τρόπο. Γι αυτό, όσο μπορούμε, να προσέχουμε την αναίδεια και την περιφρόνηση όχι μόνον προς τα θεία αλλά και προς τον πλησίον μας, διότι είναι εικόνα Θεού. Οι αναιδείς άνθρωποι βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος. Εκείνοι που περιφρονούν τα θεία βρίσκονται στο δεύτερο, και στο τρίτο βρίσκεται ο διάβολος».Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ στό ἀνθρώπινο πρόσωπο εἶναι ἔλλειψη σεβασμοῦ στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Βρίζοντας τόν συνάνθρωπο, βρίζουμε τό Θεό, τό Ἅγιο Πνεῦμα πού ἔχει μέσα του.
20. Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΝΙΚΗΣΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΝ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ. ΑΥΤΟ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΟΠΟΥΣ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ΠΑΛΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ ΙΕ΄ ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ):. Όσοι δεν εδοκίμασαν τον πόλεμο πού προανέφερα(δηλ. τῆς σάρκας) είναι μακάριοι. Ας παρακαλούμε ώστε να σωθούμε για πάντα από την δοκιμή του, διότι εκείνοι πού εγλύστρησαν μέσα σ΄ αυτόν τον βόθρο, πέφτουν πολύ μακρυά από όσους ανεβαίνουν και κατεβαίνουν την ουρανοδρόμο κλίμακα∙ και για να σηκωθούν έχουν ανάγκη από πολλούς ιδρώτες και αυστηρότατη νηστεία.
21. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Η ΚΑΛΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ: ΟΤΑΝ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΑΠΕΛΠΙΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΦΕΥΓΕΙ ΜΕ ΚΑΛΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΙΡΟΥΣ ΟΙΚΤΙΡΜΟΥΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ (ΛΟΓΟΣ Ε ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΤΑΔΙΚΩΝ ΣΤΗΝ «ΦΥΛΑΚΗ»:
«…πολλές φορές και μεταξύ τους (οἱ ἅγιοι κατάδικοι) απορούσαν και έλεγαν: «Άραγε, αδελφοί, κατορθώνομε τίποτε; Άραγε επιτυγχάνωμε αυτό πού ζητούμε; Άραγε μας δέχεται πάλι ο Θεός; Άραγε μας ανοίγει την θύρα»; Και οι άλλοι απαντούσαν:-«Ποιος ξέρει -όπως το είπαν οι αδελφοί μας οι Νινευίτες- μήπως μεταμεληθή ο Κύριος και μας λυτρώση από την μεγάλη έστω τιμωρία; (Ιωνά γ΄ 9). Εμείς όμως ας πράξωμε ό,τι εξαρτάται από εμάς. Και αν μέν μας ανοίξη, πολύ καλά, ειδεμή «ευλογητός Κύριος ο Θεός», ο οποίος δίκαια μας έκλεισε έξω. Πλήν όμως ας επιμείνωμε κτυπώντας μέχρι το τέλος της ζωής μας, και ίσως, βλέποντας την πολλή μας αναίδεια και επιμονή, μας ανοίξη ο Αγαθός». Ἄς εκβιάσουμε κατά κάποιον τρόπο, τον μακρόθυμο Κύριο Μας, όπως η πτωχή χήρα με την επαινετή αναίδεια, χωρίς να «εκκακούμεν» και αυτό φανερώνει ότι «πνεύματι περιπατούμεν» και δεν προσέχουμε στις σαρκικές επιθυμίες.
22. ΣΤΙΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η «ΕΠΑΙΝΕΤΗ ΑΝΑΙΔΕΙΑ». Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης στήν Κλίμακα(λόγος 25ος Περί Ταπεινοφροσύνης):« . Άλλο είναι η συντριβή και άλλο η επίγνωσις και άλλο η ταπείνωσις. Η συντριβή είναι γέννημα κάποιας πτώσεως, διότι εκείνος που πίπτει συντρίβεται και ίσταται στην προσευχή χωρίς παρρησία και με επαινετή αναίδεια, ακουμπώντας σαν τσακισμένος στην ράβδο της ελπίδος και αποδιώκοντας με αυτή τον κύνα της απογνώσεως.Επίγνωσις είναι η ορθή γνώσις των μέτρων, στα οποία ευρισκόμαστε, καθώς και η αδιάκοπη μνήμη των μικρών σφαλμάτων.Ταπείνωσις είναι η νοερά διδασκαλία του Χριστού, η οποία φυλάσσεται από όσους την αξιώθηκαν στους μυστικούς θαλάμους της ψυχής, και δεν μπορεί να εκφρασθή με λόγια.
23. ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ (ΑΙΔΩΣ) ΝΤΡΟΠΗ. ΜΑΣ ΤΗΝ ΒΑΖΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΘΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ. Σχετικά γράφει στο Γεροντικό: Επισκεφθήκαμε κάποτε έναν από τους πατέρες και τον ρωτήσαμε: «Αν κάποιος, πού πειράζεται από έναν λογισμό και βλέπει ότι νικιέται, διαβάζει συχνά-πυκνά όσα είπαν οι πατέρες για τον λογισμό αυτό και προσπαθεί να τα εφαρμόσει, χωρίς όμως να το κατορθώνει απόλυτα, τι είναι προτιμότερο, να φανερώσει σε κάποιον από τους πατέρες τον λογισμό του ή να προσπαθήσει μόνος του να εφαρμόσει όσα διάβασε και να περιοριστεί στην πληροφορία της δικής του συνειδήσεως»; -«Έχει υποχρέωση», απάντησε ο γέροντας, «να φανερώσει τον λογισμό του σε άνθρωπο πού θα μπορέσει να τον ωφελήσει, και να μη βασιστεί μόνο στον εαυτό του. Γιατί δεν μπορεί κανείς να βοηθήσει τον εαυτό του, όταν μάλιστα ταλαιπωρείται από τα πάθη. Να τι συνέβη σε μένα όταν ήμουνα νέος:
Είχα ένα ψυχικό πάθος πού με νικούσε. Ακούγοντας λοιπόν ότι ο αββάς Ζήνων είχε θεραπεύσει πολλούς, πού ήταν σε παρόμοια κατάσταση, αποφάσισα να πάω και να του μιλήσω. Ο σατανάς όμως με εμπόδιζε, βάζοντάς μου τη σκέψη: «Αφού ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, εφάρμοσε όσα διαβάζεις, γιατί να πας και να ενοχλήσεις τον γέροντα;» Κάθε φορά που αποφάσιζα, ωστόσο, να επισκεφθώ τον γέροντα και να του μιλήσω, ο πόλεμος του πάθους υποχωρούσε, με τέχνασμα του πονηρού, για να μην πάω. Και όταν έπαιρνα την απόφαση να μην πάω, κυριευόμουνα πάλι από το πάθος. Σ΄ αυτή την παγίδα μ΄ έριχνε πολύ καιρό ο εχθρός, πού δεν ήθελε να φανερώσω το πάθος στον γέροντα. Αλλά και πολλές φορές, που πήγα αποφασισμένος να του πω τον λογισμό μου, ο εχθρός δεν με άφηνε, γεννώντας μέσα στη καρδιά μου ντροπή και λέγοντάς μου μυστικά: «Αφού ξέρεις πως πρέπει να θεραπευθείς, τι χρειάζεται να μιλήσεις σε κάποιον σχετικά; Άλλωστε εσύ δεν αδιαφορείς για τον εαυτό σου. Ξέρεις τι είπαν οι Πατέρες». Αυτά μου έβαζε στον νου ο αντίπαλος, για να μη φανερώσω το πάθος στον γιατρό και θεραπευθώ.
Ο γέροντας, από την άλλη μεριά, ενώ καταλάβαινε ότι είχα λογισμούς, δεν μου έκανε παρατήρηση, περιμένοντας να τους φανερώσω ο ίδιος. Με δίδασκε μόνο για τον σωστό τρόπο ζωής, και με άφηνε να φύγω. Κάποτε όμως, γεμάτος θλίψη, είπα μέσα μου: «Ως πότε, ταλαίπωρη ψυχή μου, δεν θα θέλεις να γιατρευθείς; Άλλοι έρχονται στον γέροντα από μακριά και θεραπεύονται, κι εσύ δεν ντρέπεσαι, να έχεις κοντά σου τον γιατρό και να μη γίνεσαι καλά;» Ζεστάθηκε έτσι η καρδιά μου και είπα μέσα μου: «Ας πάω στον γέροντα, κι αν δεν βρω κανέναν (άλλον) εκεί, θα καταλάβω πως είναι θέλημα Θεού να του αποκαλύψω τον λογισμό μου». Πράγματι, πήγα και δεν βρήκα κανέναν.Ο γέροντας, όπως συνήθιζε, με νουθέτησε γύρω από τη σωτηρία της ψυχής και για το πώς θα καθαρθεί κανείς απ΄ τους ρυπαρούς λογισμούς. Εγώ από ντροπή δεν του φανέρωσα πάλι τίποτα, κι ετοιμαζόμουνα να φύγω.
Σηκώθηκε, έκανε ευχή και με ξεπροβόδιζε, βαδίζοντας μπροστά μου, ως την εξώπορτα. Τον ακολουθούσα από κοντά, ενώ με βασάνιζαν οι λογισμοί: Να μιλήσω ή να μη μιλήσω στον γέροντα; Εκείνος στράφηκε, είδε πόσο βασανιζόμουν από τους λογισμούς, με χτύπησε στο στήθος και μου είπε: «Τι έχεις; Άνθρωπος είμαι κι εγώ!». Μόλις είπε αυτά τα λόγια, νόμισα πώς η καρδιά μου ανοίχτηκε. Πέφτω με το πρόσωπο στα πόδια του, παρακαλώντας τον με δάκρυα: «Ελέησέ με!». -«Τι έχεις;», μου λέει ο γέροντας.
-«Δεν ξέρεις τι έχω;», αποκρίθηκα.
-«Εσύ πρέπει να το πεις!», είπε εκείνος. Τότε λοιπόν, με πολλή ντροπή, του εξομολογήθηκα το πάθος μου. Και μου λέει: -«Γιατί ντρεπόσουνα να μου το πεις τόσον καιρό; Δεν είμαι κι εγώ άνθρωπος; Θέλεις λοιπόν να σου φανερώσω αυτό που ξέρω; Δεν έχεις ήδη τρία χρόνια, που έρχεσαι εδώ μ΄ αυτούς τους λογισμούς, και δεν τους αναφέρεις»; Το ομολόγησα, κι έπεσα πάλι μπροστά του, παρακαλώντας τον:-«Ελέησέ με, για τον Κύριο!».
-«Πήγαινε», μου είπε, «μην παραμελείς την προσευχή σου και μην κατακρίνεις κανέναν».
Πήγα πράγματι στο κελί μου και αφοσιώθηκα με επιμέλεια στην προσευχή μου. Με τη χάρη του Χριστού και τις ευχές του γέροντα, ποτέ πιά δεν ενοχλήθηκα από το πάθος εκείνο.Γιαυτό:δέν πρέπει νά εμπιστεύεται κανείς τον εαυτό του σε τίποτε, αλλά για όλα να συμβουλεύεται τους διακριτικούς πατέρες και να εξομολογείται καθαρά τα μυστικά της καρδιάς του
24. ΝΤΡΟΠΗ (ΑΙΣΧΟΣ) ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΜΑΡΤΑΝΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΝΑ ΜΕΤΑΝΟΕΙΣ.Νά τί λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στό λόγο του «Περί Μετανοίας»: «Nτροπή να νιώθεις όταν αμαρτάνεις, μη ντρέπεσαι όταν μετανοείς. Kοίταξε τί σου έκανε ο διάβολος. Yπάρχουν δύο πράγματα- η αμαρτία και η μετάνοια. H αμαρτία είναι τραύμα- η μετάνοια φάρμακο. Όπως ακριβώς για τά σώματα υπάρχουν φάρμακα και τραύματα, το ίδιο και γιά την ψυχή- υπάρχουν τα αμαρτήματα και η μετάνοια. H αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή- η μετάνοια έχει το θάρρος και τήν παρρησία. Θέλω να με ακούσεις, σε παρακαλώ, με προσοχή, μήπως και δεν αντιληφθείς πώς είναι η τάξη των πραγμάτων, και χάσεις έτσι την ωφέλεια.
Πρόσεξε τί θα πώ! Yπάρχει το τραύμα- υπάρχει και τό φάρμακο. Yπάρχει η αμαρτία- υπάρχει και η μετάνοια. Tο τραύμα είναι η αμαρτία- το φάρμακο η μετάνοια. Στο τραύμα υπάρχει πύον και μόλυνση- υπάρχει ντροπή- υπάρχει χλεύη. Στη μετάνοια υπάρχει παρρησία- το φάρμακο η δύναμη να καθαρίζει αυτό που έχει μολυνθεί. Στην αμαρτία υπάρχει μόλυνση- υπάρχει ελευθερία- υπάρχει καθαρισμός του αμαρτήματος. Παρακολούθησε με προσοχή τα λόγια μου! Mετά την αμαρτία έρχεται η ντροπή- μετά τη μετάνοια ακολουθεί το θάρρος και η παρρησία. Έδωσες προσοχή σ’ αυτό που είπα; Aυτή την τάξη των πραγμάτων την αντέστρεψε ο διάβολος, και έδωσε στην αμαρτία παρρησία, και στη μετάνοια έδωσε ντροπή.
Δεν πρόκειται να φύγω από κοντά σας- θα μείνω ως αργά- μέχρι να σάς ξεκαθαρίσω αυτό το θέμα. Oφείλω να τηρήσω την υπόσχεση που έχω δώσει. Mου είναι αδύνατο ν’ αφήσω ανοιχτό αυτό το θέμα και νά φύγω. Yπάρχει λοιπόν τραύμα- υπάρχει και φάρμακο. Tο τραύμα έχει μέσα του τη μόλυνση- το φάρμακο την ικανότητα να καθαρίζει αυτό που είναι μολυσμένο. Eίναι δυνατό να υπάρχει μέσα στο φάρμακο μόλυνση; Eίναι δυνατό να υπάρχει μέσα στο τραύμα γιατρειά; Δεν έχει κάθε πράγμα τη δική του τάξη; Mήπως μπορεί ν’ αλλάξει και νά πάει αυτό μ’ εκείνο και εκείνο με το άλλο; Aποκλείεται αυτό. Άς δούμε τώρα και τή φύση των αμαρτημάτων. H αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή, και κλήρος της είναι η περιφρόνηση. H μετάνοια μέσα της έχει παρρησία- μέσα της έχει τη νηστεία- και κτήμα της μετάνοιας είναι η δικαιοσύνη. Γιατί, όπως λέει η Γραφή:
«Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για νά γίνεις δίκαιος» και «Όποιος ελέγχει πρώτος αυτός τον εαυτό του, είναι δίκαιος». Γνωρίζοντας, λοιπόν, ο διάβολος πώς η αμαρτία μέσα της έχει την ντροπή κι αυτό μπορεί τον άνθρωπο που έλκεται από την αμαρτία να τον κρατήσει μακριά της- γνωρίζοντας από την άλλη πως η μετάνοια έχει την παρρησία και το θάρρος μέσα της και πως αυτό μπορεί να προσελκύσει στη μετάνοια αυτόν που θέλει να μετανοήσει, αντέστρεψε την τάξη των πραγμάτων κι έδωσε στη μετάνοια ντροπή, ενώ στην αμαρτία έδωσε το θάρρος και τήν παρρησία. Kι από που φαίνεται αυτό; Θα σου τό εξηγήσω. Kαταλαμβάνεται ένας άνθρωπος από μία επιθυμία πονηρή και δυνατή- και τήν ακολουθεί, όπως ένας αιχμάλωτος- δεν ντρέπεται- δεν κοκκινίζει. Πράττει την αμαρτία- ίχνος ντροπής πουθενά- δεν κοκκινίζει καθόλου. Όμως, για νά μετανοήσει, ντρέπεται. Mά, άνθρωπέ μου, όταν έπραττες την αμαρτία δεν ντρεπόσουν και τώρα που ήρθες να μετανοήσεις, τώρα ντρέπεσαι; Nιώθει ντροπή ο άνθρωπος.
Nαί, το καταλαβαίνω. Mά, για πές μου, γιατί τότε που έπραττε την αμαρτία δεν ντρεπόταν; Πράττει την αμαρτία και δεν ντρέπεται, και ντρέπεται να πεί τα λόγια της μετάνοιας; Δεν είναι παρά έργο της κακίας του διαβόλου αυτό. Aυτός είναι που τή στιγμή της αμαρτίας εμποδίζει τον άνθρωπο να αισθανθεί ντροπή, και τόν αφήνει έτσι εκτεθειμένο απέναντι στην αμαρτία- γιατί γνωρίζει ότι, αν νιώσει ο άνθρωπος ντροπή, θα φύγει μακριά από την αμαρτία. Tη στιγμή πάλι της μετάνοιας κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται ντροπή- γιατί γνωρίζει ότι αυτός που αισθάνεται ντροπή, δεν φθάνει στη μετάνοια. Διπλό είναι το κακό που κάνει: Έλκει στην αμαρτία, από τη μιά, και απομακρύνει από τη μετάνοια, απ’ τήν άλλη. Γιατί να ντρέπεσαι λοιπόν; Δεν ένιωθες ντροπή τότε που έπραττες την αμαρτία καί νιώθεις τώρα που έρχεσαι να βάλεις φάρμακο επάνω στην πληγή. Tώρα που απαλλάσσεσαι από την αμαρτία, τώρα ντρέπεσαι; Όφειλες τότε να αισθάνεσαι ντροπή- έπρεπε τότε να ντρεπόσουν- τότε, όταν έπραττες την αμαρτία. Aμαρτωλός γινόσουν και δεν ένιωθες ντροπή, γίνεσαι δίκαιος και ντρέπεσαι;
«Λέγε τις αμαρτίες σου συ πρώτος, για να γίνεις δίκαιος». Ώ μέγεθος φιλανθρωπίας του Kυρίου! Δεν είπε «Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για να μην τιμωρηθείς», αλλά «Λέγε τις ανομίες σου συ πρώτος, για να γίνεις δίκαιος». Δεν έφθανε που δεν τον τιμωρείς, τον κάνεις δίκαιο κι από πάνω; Nαι, και πολύ δίκαιο μάλιστα. Πρόσεξε ακριβώς αυτά τα λόγια! Λέει: Tον κάνω δίκαιο αυτόν που θα μετανοήσει. Θέλεις να μάθεις και σε ποιά περίπτωση το έκανε αυτό; Tότε με τον ληστή. Mέ το νά πεί ο ληστής στον σύντροφό του απλώς και μόνο εκείνα τα γνωστά μας λόγια! «Mα ούτε τον Θεό δεν φοβάσαι εσύ; Kι εμείς δίκαια βέβαια- έχουμε μία τιμωρία όπως μάς αξίζει, για όλα όσα κάναμε»- την ίδια εκείνη τη στιγμή του λέει ο Σωτήρας: «Σήμερα κιόλας μαζί μου θα είσαι στον παράδεισο». Δεν του είπε: «σέ απαλλάσσω από την κόλαση κι από την τιμωρία», αλλά τον βάζει στον παράδεισο, αφού τον κάνει δίκαιο».
25. ΟΙ ΑΝΑΙΔΕΙΣ ΘΑ ΝΤΡΟΠΙΑΣΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΙΔΕΙΑΣ ΤΟΥΣ. Γράφει ὁ ὅσιος Νήφων στό ὅραμα του γιά τήν Μέλλουσα Κρίση: «(Μιλάει ὁ Κύριος:) Ήρθα κι έρχομαι. Όποιος έχει τη δύναμη ας με αντιμετωπίσει. Αλλά ουαί κι αλλοίμονο σ’ αυτόν που όντας αμαρτωλός θα πέσει στα χέρια μου! Γιατί καθένας θα εμφανισθεί ενώπιόν μου γυμνός και τετραχηλισμένος. Πού θα τολμήσει να φανερωθεί τότε η αναίδεια των αμαρτωλών; Πώς θ’ αντικρίσουν το πρόσωπό μου; Πού θα βάλουν τη ντροπή τους; Θα καταισχυνθούν μπροστά στις άχραντες Δυνάμεις μου».
26. Η ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΙΔΩ. Λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος:« Η αγάπη του Θεού είναι από τη φύση της θερμή. Και όταν πέσει σε κάποιον με υπερβολή, κάνει εκείνη την ψυχή εκστατική. Γι΄ αυτό και η καρδιά εκείνου που την αισθάνθηκε δεν μπορεί να τη δεχθεί μέσα του και να την αντέξει, αλλά ανάλογα με την ποιότητα που τον επισκίασε, φαίνεται απάνω του μια ασυνήθιστη αλλοίωση. Και αυτά είναι τα αισθητά σημεία αυτής της αλλοίωσης:Το πρόσωπό του ανθρώπου γίνεται κόκκινο σαν τη φωτιά και χαρούμενο, και το σώμα του θερμαίνεται. Φεύγει απ΄ αυτόν ο φόβος και η συστολή («αιδώς»), και γίνεται εκστατικός. Και η δύναμη πού συμμαζεύει τον νου χάνεται, και έρχεται σε κατάσταση εξωλογική («έκφρων»). Τον φοβερό θάνατο για χαρά τον περνάει και ποτέ του ο νους του δε σταματάει να βλέπει και να στοχάζεται τα ουράνια.»
27. Συμπέρασμα: «Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει ἀπό τήν ἀναίδεια διά πρεσβειῶν τῆς Παναχράντου Αὐτοῦ Μητρός καί πάντων Του τῶν Ἁγίων. Ἀμήν!
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
Hristospanagia3.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου