Ανθρώπινα είδωλα του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου

---

του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου

Είδωλο στη ζωή μας είναι καθετί το οποίο παίρνει τη θέση του Θεού στην καρδιά μας. Τα είδωλα πάντα στον λόγο του Θεού και στη Γραφή ήταν ψεύτικα πράγματα, χειροποίητα, που ήταν κατασκευάσματα ανθρώπων και ήθελαν να παίρνουν τη θέση του Θεού. Ακόμη είδωλο είναι και κάθε ιδεολογία, φιλοσοφία, κομματική τοποθέτηση, χρήματα, νεαρή ηλικία, ομορφιά, δύναμη και οτιδήποτε άλλο απολυτοποιείται μέσα στον άνθρωπο, κλέβει την καρδιά του, και ο άνθρωπος στηρίζεται πάνω σ’ αυτό αντί στον Θεό. Η ειδωλολατρία είναι άρνηση του αληθινού Θεού. Ο Θεός δεν θέλει να έχουμε είδωλα, όχι γιατί ζηλεύει, αλλά επειδή τα είδωλα είναι καταδικασμένα να καταστραφούν. Κάθε ψεύτικο πράγμα καταστρέφεται. Δεν μπορεί να σταθεί, έτσι είναι η φύση του. Το ψέμα κάποια στιγμή θα καταρρεύσει. Είτε λόγος ψεύτικος είναι είτε ιδεολογία είναι, κάποια στιγμή θα καταρρεύσει. Πράγματα που προς στιγμή φαίνονται ισχυρά χάνονται, γιατί αυτή είναι η φύση τους, αφού είναι μάταια. Απόλυτος είναι μόνο ο Θεός και αυτός μόνο μένει στον αιώνα. Όπως λέει και ο ψαλμός: «ὅτι στόν αἰώνα τό ἔλεος Αὐτοῦ». Και τελικά αυτή η αίσθηση της αιωνιότητας αναπαύει τον άνθρωπο, γιατί ο άνθρωπος είναι πλασμένος να είναι αιώνιος. Τα είδωλα επειδή είναι κατασκευάσματα ανθρώπων άρα και «ψεύτικα», δεν μπορούν να αναπαύσουν τον άνθρωπο. Είναι η φύση του ανθρώπου τέτοια να ξεκουράζεται και να αισθάνεται ασφάλεια σε οτιδήποτε είναι απόλυτο. Οτιδήποτε είναι περιορισμένο και έχει αρχή και τέλος δεν χωράει τον άνθρωπο μέσα. Δεν μπορεί να περιοριστεί σε πράγματα φθαρτά και παρερχόμενα. Ο άνθρωπος έχει αρχή, αλλά δεν έχει τέλος. Ο Χριστός όταν έγινε άνθρωπος, νίκησε τον θάνατο, τον έσχατο εχθρό του ανθρώπου, για να μην αισθάνεται φόβο αλλά αγάπη προς τον Θεό. Ο φόβος είναι γέννημα της κολάσεως και δεν υπάρχει στην ψυχή του ανθρώπου, όταν ο Θεός είναι παρών. Και βέβαια μιλούμε για τον φόβο τον ψυχολογικό που είναι γέννημα της ψυχολογίας μας. Γιατί ο άνθρωπος που φοβάται τον Θεό υγειώς, είναι αυτός που αισθάνεται τη μεγάλη αγιότητά Του και αυτό το μεγάλο δέος απέναντί Του και φοβάται μόνο, μήπως διακόψει τη σχέση του με Αυτόν. Ο ψυχολογικός και ανθρώπινος φόβος σκοτώνει τον άνθρωπο και τον βυθίζει στο σκοτάδι.
Ο Γέροντάς μας Ιωσήφ, όταν ήταν ακόμα μικρός είχε μεγάλο πόθο να γίνει ηθοποιός της εποχής της δεκαετίας του 1930. Αφού ήθελε, λοιπόν, να γίνει ηθοποιός, τα απογεύματα πήγαινε στον κινηματογράφο. Κάθε φορά που έβγαινε από τον κινηματογράφο είχε αυτόν τον πόθο και φανταζόταν τον εαυτό του ηθοποιό στην Αμερική. Μάλιστα κάποια στιγμή τα αδέρφια του που ζούσαν στην Αμερική, του έκοψαν εισιτήριο και ετοίμασε τα απαραίτητα έγγραφα, για να πάει. Λίγες μέρες πριν φύγει, πήγε στον κινηματογράφο. Βγαίνοντας από εκεί τον έπιασε μία κατάθλιψη και περπατούσε στους δρόμους της Πάφου. Κάθισε σε ένα μέρος και σκεφτόταν. Σκεπτόμενος είδε τον Χριστό μπροστά του. Τότε ήταν δεκαεφτά χρόνων. Ο Χριστός του είπε, «Σωκράτη» (αυτό ήταν το κοσμικό όνομα του Γέροντα), «αυτός είναι ο άνθρωπος; Ο άνθρωπος δεν αποθνήσκει». Αμέσως άλλαξαν όλα τα δεδομένα του και όλος ο τρόπος ζωής του. Πράγματι ο άνθρωπος είναι πλασμένος για την αιώνια ζωή και την αθανασία. Ο άνθρωπος είναι αθάνατο ον και έχει αθάνατη ψυχή. Το σώμα είναι θνητό άχρι καιρού. Θα έρθει καιρός που ο Χριστός θα αναστήσει τα νεκρά μας σώματα και θα ζήσουν και αυτά αιώνια και θα γίνουν αθάνατα. Έτσι αφού ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού και γίνεται όμοιος με τον Θεό κατά χάρη, τότε αναπαύεται μόνο σε οτιδήποτε είναι αιώνιο και αθάνατο. Σε οτιδήποτε είναι θνητό και πεπερασμένο και έχει αρχή και τέλος, ο άνθρωπος δεν μπορεί να αναπαυθεί. Και αν πιέσει τον εαυτό του να αναπαυθεί σε πράγματα που είναι πεπερασμένα και έχουν αρχή και τέλος, τότε αναπόφευκτα θα τον ακολουθήσει η φοβία και η ανασφάλεια.
Για παράδειγμα έχω πολλά χρήματα και αυτό με ενθουσιάζει και αισθάνομαι ωραία. Αν επενδύσω την ψυχή μου πάνω σ’ αυτά, μπορεί να νιώσω πρόσκαιρη χαρά, αλλά τίποτε δεν μπορεί να μου δώσει την ασφάλεια της μονιμότητας, γιατί τα χρήματα δεν μπορούν να με απαλλάξουν από τον θάνατο και τη φθορά. Κάποια στιγμή θα φθαρώ και θα πεθάνω. Το ίδιο ακόμη αν επενδύσω τη ζωή και την ύπαρξή μου σε μία σχέση και δώσω νόημα ζωής με το να αγαπώ ένα πρόσωπο και να θεωρώ ότι είναι όλη μου η ζωή. Ωραία! ευγενική σχέση αφού επενδύουμε την αγάπη μας σε ένα πρόσωπο, που μπορεί να ζήσουμε μαζί του ολόκληρή μας τη ζωή. Όμως την ίδια στιγμή μας κυριεύει η ανασφάλεια και ο φόβος μην τυχόν χάσουμε αυτό το πρόσωπο.
Τα είδωλα λοιπόν είναι ψεύτικα πράγματα. Οι άνθρωποι έχουν μία τάση να κάνουν είδωλα, κυρίως οι νέοι άνθρωποι, ποδοσφαιριστές, ηθοποιούς, τραγουδιστές κ. α., γιατί λειτουργούν με ένα τρόπο άρρωστο, επειδή ψάχνουν το απόλυτο και το αυθεντικό, το γνήσιο. Έτσι είναι πλασμένος ο άνθρωπος να αναζητά το αληθινό. Γι’ αυτό και ο,τι νομίζει ότι είναι αληθινό και έχει αξία το πιάνει και νομίζει ότι κάτι είναι. Τα έργα του Θεού όμως έχουν άλλη υπόσταση και ποιότητα. Είναι ακριβά τα έργα του Θεού, γιατί είναι πολύτιμα. Ο άνθρωπος δεν τα αποκτά εύκολα, για να μην τα χάνει και εύκολα και να τα εκτιμά. Γι’ αυτό ο κοσμικός άνθρωπος δεν θέλει να κοπιάζει για να ανακαλύψει τα αληθινά και πολύτιμα έργα του Θεού, αλλά αρέσκεται στα φτηνά, τα εύκολα, τα φανταχτερά πράγματα τα οποία φαίνονται ότι είναι αληθινά, αλλά στο τέλος δεν είναι. Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι έφτιαχναν θεότητες, γιατί είχαν την ανάγκη να πλάσουν θεούς και τους κατασκεύαζαν ανάλογα με τι προδιαγραφές είχαν μέσα τους. Αυτό συμβαίνει ακόμα και στους χριστιανούς.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κατασκευάζουν είδωλα του Χριστού. Λένε δηλαδή ότι πιστεύουν στον Χριστό, αλλά για αυτούς ο Χριστός είναι οτιδήποτε θεωρούν οι ίδιοι ξεχωριστό και καλό στη ζωή τους. Δεν λένε ότι Χριστός είναι αυτό που λέει το Ευαγγέλιο, αυτό που διδάσκει η Εκκλησία και δίδαξαν οι άγιοι Πατέρες, το αυθεντικό βίωμα των Αγίων. Λένε ότι Χριστός και αλήθεια είναι το να βοηθάς τον συνάνθρωπό σου, το να είσαι τίμιος, το να έχεις διάφορες ηθικές αξίες, αλλά δεν μιλούν εύκολα για τον Χριστό, τον αληθινό Θεό. Επίσης τέτοια είδωλα του Χριστού φτιάχνουν και όλες οι αιρέσεις. Έτσι όταν δούμε όλες τις αιρέσεις, θα δούμε μία προσπάθεια των ανθρώπων να φτιάξουν ένα Χριστό σύμφωνα με τα δικά τους δεδομένα και τις δικές τους προδιαγραφές. Για παράδειγμα αν πεις σε ένα τέκτονα ότι αυτό που κάνει είναι άρνηση του Θεού, θα αντιδράσει και θα πει πως στη στοά μιλά για τον Θεό, ένα Θεό βέβαια, που τον φτιάχνει στα δικά του δεδομένα. Ή ακόμα ακούς σήμερα κάποιους που ακολουθούν την τάση της παγκοσμιοποίησης να λένε ότι σήμερα σημασία έχει να είσαι καλός, να έχεις αγάπη, και δεν έχει σημασία αν πιστεύεις στον Θεό ή σε ποιο Θεό, τον Αλλάχ, τον Κομφούκιο ή σε οποιοδήποτε άλλο. Είναι και αυτό μία προσπάθεια κατασκευής ενός Θεού, ακόμα και μέσα στον χώρο ανθρώπων της εκκλησίας που πιστεύουν στον Οικουμενισμό. Είναι μία προσπάθεια να φτιάξουν ένα καινούργιο Χριστό. Και έρχονται σήμερα και λένε: τι σημαίνει καθολικός, τι σημαίνει προτεστάντης, τι σημαίνει ευαγγελικός, τι σημαίνει παλαιοημερολογίτης κ.α. Όλοι είναι χριστιανοί και δεν χρειάζεται να είναι χωρισμένοι και να έχουν διαφορές. Δεν τους ενδιαφέρει τι λένε οι άγιοι Πατέρες ή τι λέει η Εκκλησία περί του Χριστού και της αλήθειας των γεγονότων ή των προσώπων, αλλά τους ενδιαφέρει το πως αυτοί καταλαβαίνουν τα πράγματα. Γι’ αυτό υποστηρίζουν να πιστεύουμε σε ένα Θεό και αυτός ο Θεός να είναι ένας για όλους. Όλα αυτά λοιπόν είναι είδωλα και προσφέρονται στον άνθρωπο προκειμένου να υποκαταστήσουν τη θέση και την ύπαρξη του αληθινού Θεού. Είναι πάρα πολύ σημαντικό στον άνθρωπο, ιδιαίτερα στις μέρες μας, όσο αμαρτωλός και να είναι, τουλάχιστον να έχει σωστή πίστη. Πιστεύουμε σωστά όχι όταν πιστεύουμε όπως εμείς θέλουμε, αλλά όπως το Ευαγγέλιο και οι άγιοι Πατέρες μας παρέδωσαν και η Εκκλησία μας διδάσκει. Στο Συνοδικό κείμενο της Ορθοδοξίας λέει: «Οἱ Προφῆται ὡς εἶδον, οἱ Ἀπόστολοι ὡς ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν, οἱ Διδάσκαλοι ὡς ἐδογμάτισαν…». Γενεές γενεών, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν την εμπειρία του Θεού μίλησαν και δίδαξαν και παρέδωσαν στην Εκκλησία απαραχάρακτη την αληθινή εικόνα του Θεού. Είναι σημαντικό να έχουμε σωστή εικόνα του Θεού, γιατί τότε έχουμε και σωστή αντίληψη περί του ανθρώπου. Αν η αντίληψή μας περί του Θεού είναι λανθασμένη, τότε και η αντίληψη περί του ανθρώπου θα είναι λανθασμένη.
Αν θέλουμε να είμαστε χριστιανοί Ορθόδοξοι, πρέπει να έχουμε αυθεντική πίστη. Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα δικό μας Χριστό όπως τον φανταζόμαστε και όπως εμείς τον θέλουμε, είναι δικαίωμά μας. Όμως δεν μπορούμε να παρουσιάζουμε ένα χειροποίητο ψεύδος και να θέλουμε να υποκαταστήσουμε την αλήθεια της εμπειρίας, όπως το Ευαγγέλιο και η Εκκλησία μας παρέδωσαν. Ο άνθρωπος λοιπόν φτιάχνει είδωλα, είδωλα του Θεού και είδωλα του εαυτού του και όσων πραγμάτων έχει γύρω του. Ειδωλοποιεί τις ιδέες του, τα υλικά αγαθά, την περιουσία του, τα παιδιά του, τη σύζυγο, την επιστήμη, το μυαλό του και οτιδήποτε άλλο υπάρχει γύρω του. Όλα τα είδωλα βέβαια, ακόμα και τα πιο ευγενή, ενάρετα και «άγια» είναι καταδικασμένα να συντριβούν, γιατί ο Θεός δεν θέλει είδωλα. Ο Θεός θα συντρίψει τα είδωλα, γιατί θέλει να έχει μία απευθείας σχέση αληθείας με τον άνθρωπο. Και το είδωλο ακόμα όσο καλό κι αν είναι, κάποια στιγμή θα συντριβεί. Θα φτάσει στο τέλος, στον θάνατο.
Είναι πολύ δύσκολο μία ολόκληρη ζωή να ολοκληρώνεται με το τέλος των επιγείων πραγμάτων. Όσο κι αν ο άνθρωπος είναι ενάρετος και πιστός, ο θάνατος είναι ένα πράγμα που δεν το θέλει, γιατί δεν είναι μέσα στη φύση του. Δεν τον έπλασε ο Θεός για να πεθαίνει. Η φύση μας δεν θέλει τον θάνατο. Δεν μπορούμε να τον δεχθούμε και να εξοικειωθούμε μαζί του και να τον αποδεχθούμε και να δούμε τη ζωή μας όλη να τελειώνει σε ένα τάφο. Γι’ αυτό και ο Χριστός κατήργησε τον θάνατο και θα αναστήσει τους νεκρούς. Ο θάνατος προσβάλλει την εικόνα του Θεού, αφού ο Θεός μας έπλασε να είμαστε εικόνες και όμοιοι με Αυτό και να είμαστε μια ψυχοσωματική ενότητα. Ο θάνατος όμως τη χωρίζει, και μένει το σώμα νεκρό και η ψυχή φεύγει για τον πνευματικό χώρο. Αλλά βέβαια θα τελειώσει, όταν ο Χριστός θα αναστήσει όλους τους νεκρούς, δεν θα υπάρχει πλέον θάνατος και επομένως ούτε κανένα είδωλο. Ακόμα και ο ίδιός μας ο εαυτός θα μας εγκαταλείψει τελευταίος. Άρα τι μένει σε όλη αυτή την πορεία; Μένει η αλήθεια της υπέρβασης όλων αυτών των πραγμάτων. Ο άνθρωπος ξεπερνά αυτά τα πράγματα όσο πιο αυθεντικός είναι και όσο πιο πολύ εξοικειώνεται με την αυθεντικότητα του Χριστού και ζει κοντά Του και είναι γνήσιος και αληθινός άνθρωπος. Και επειδή ο Χριστός νικά τον θάνατο, νικά και τα είδωλα. Μπορεί να κτίσεις τη ζωή σου πάνω στο είδωλο του εαυτού σου, όμως αυτή η ζωή δεν μπορεί να γίνει ο απόλυτος τόπος, γιατί έχει ημερομηνία λήξεως. Αυτός ο εαυτός σου που σου κάνει παρέα και σε ακολουθεί και σε συντροφεύει, θα έρθει κάποια ώρα που σίγουρα δεν θα σε ακολουθήσει, γιατί δεν είναι απόλυτος. Όμως εσύ ως άνθρωπος και ως εικόνα του Θεού θα υπάρχεις. «Ζήσεται ἡ ψυχή μου καί αἰνέσει σε» λέει ο προφήτης Δανιήλ, το σώμα μου θα πεθάνει, όμως η ψυχή μου θα ζήσει και θα δει τον Θεό. Όπως λέει και ένα αρχαίο ρητό κάθε πράγμα κρίνεται με την τελευταία έκβασή του και ο άνθρωπος φαίνεται τι έκαμε εκείνη την τελευταία ώρα της ζωής του. Γι’ αυτό και η Εκκλησία προσεύχεται να έχουμε «χριστιανά τέλη, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα». Όταν ο άνθρωπος κολλήσει πάνω σ’ αυτά τα ψεύτικα είδωλα, τα είδωλα του εαυτού του, μόλις αντιληφθεί ότι κάτι συμβαίνει, τότε καταρρέει και χάνει όλο το νόημα της ζωής του. Ο άνθρωπος όμως που έφυγε τις ελπίδες του από τα ψεύτικα είδωλα και τις εναπέθεσε στον Θεό, διέρχεται όλα αυτά τα ψεύτικα εμπόδια και τα φανταστικά πράγματα χωρίς να συντρίβεται και να απελπίζεται.

Οι Αγιορείτες Άγιοι Πνεύματος Κοινωνία

 

Πάντων των εν Αγίω Όρει διαλαμψάντων Οσίων Πατέρων

Την Β’ Κυριακή του Ματθαίου κάθε έτους, μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, όπου ακούμε στις εκκλησίες την ευαγγελική περικοπή για την κλήση των πρώτων Μαθητών από τον Χριστό, εορτάζουμε την μνήμη πάντων των εν Αγίω Όρει διαλαμψάντων Οσίων Πατέρων [διαλαμψάντων = που έλαμψαν]. Οι Αγιορείτες Άγιοι αντιλήφθηκαν την κλήση αυτή από τον Θεό και έφθασαν σε ύψη αρετής. Σύμφωνα με το βιβλίο του λόγιου μοναχού Μωυσή του Αγιορείτου, αριθμούνται οι Άγιοι Πατέρες του Άθω σε 450, ενώ χιλιάδες είναι οι αφανείς και άγνωστοι άγιοι ασκητές, οι οποίοι αγίασαν τα χώματα του Άθω και έγιναν η αιτία για να ονομαστεί το Όρος Άγιον.

Η κοινή εορτή όλων των Αγιορειτών Αγίων καθιερώθηκε μετά την σύνθεση της ακολουθίας και των εγκωμίων από τον πολυγραφότατο και ιερώτατο Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη κατά τον 19ο αιώνα. Στον Άγιο Νικόδημο οφείλουμε το απολυτίκιο των Αγιορειτών Αγίων: «Τους του Άθω Πατέρας και Αγγέλους εν σώματι, Ομολογητάς και Οσίους, Ιεράρχας και Μάρτυρας, τιμήσωμεν εν ύμνοις και ωδαίς, μιμούμενοι Αυτών τας αρετάς. Η του Όρους πληθύς πάσα των μοναστών κραυγάζοντες ομοφώνως, δόξα τω στεφανώσαντι υμάς, δόξα τω αγιάσαντι, δόξα τω εν κινδύνοις ημών, προστάτας δείξαντι».

Από τον ασκητή Όσιο Πέτρο και τον ιδρυτή Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη ως τους γέροντες των ημερών μας είναι πολλές οι άγιες μορφές του Αγίου Όρους που έζησαν σαν άγγελοι, όπως αναφέρει και το απολυτίκιο τους. 

Η μεγαλύτερη προσφορά του Αγιορειτών Αγίων είναι η προστασία του Ορθόδοξου δόγματος σε όλες τις Ορθόδοξες χώρες και της πνευματικής κληρονομιάς της Ορθοδοξίας. Ας δούμε τι αναφέρει ο Γέροντας Μωυσής για ένα μέρος των Αγίων του Αγίου Όρους. 

Ο άγιος Ιωαννίκιος ο Α' (1279), αρχιεπίσκοπος των Σέρβων, από ηγούμενος του Χιλανδαρίου, ποίμανε βάσει των ιερών κανόνων το ποίμνιό του. Διαφύλαξε αλώβητη την ορθόδοξη πίστη. Δεν συμμετείχε στην κίνηση για την υποταγή της Ορθοδοξίας στον Καθολικισμό, που ενεργούσε ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιόλογος.

Ο οσιομάρτυς Ιωάννης Δοχειαρίτης (1275), για την υποστήριξή των ορθών δογμάτων έναντι των Λατίνων στη Θεσσαλονίκη δέχθηκε διωγμούς, τους οποίους υπέμεινε άριστα. Για την ομολογία του υπέστη μαρτυρικό θάνατο από προδότη φιλενωτικό και λατινόφρονα μαθητή του. Το αυτό και ο μαθητής του Γρηγόριος Δοχειαρίτης (1275), ο οποίος έλαβε τον στέφανο του μαρτυρίου υπερασπιζόμενος απτόητα τα ορθόδοξα δόγματα.

Ο όσιος Νικηφόρος ο Ησυχαστής (13ος αιώνας) καταγόταν από την Ιταλία και άνηκε στον Ρωμαιοκαθολικισμό. Τον εγκατέλειψε χάριν της φιλτάτης Ορθοδοξίας και μέσω Βυζαντίου ήλθε στο Άγιον Όρος. Επειδή αντιτάχθηκε στην ένωση των Εκκλησιών, εξορίσθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγο, ο νηπτικός ομολογητής, Αγιορείτης όσιος.

Ο Οσιομάρτυς Κοσμάς, Πρώτος του Αγίου Όρους (1279-1280) απαγχονίσθηκε από τους Λατινόφρονες στις Καρυές μη θέλοντας να υποκύψει στα λατινικά δόγματα. Μαζί του μαρτύρησαν πατέρες Καρυώτες, Κουτλουμουσιανοί, Ιβηρίτες, Βατοπεδινοί, Ζωγραφίτες και Ξενοφωντινοί.

 

Ο όσιος Γεράσιμος ο Σιναΐτης (1320), μαθητής του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτου (1346), μετά την έξοδό του από τον Άθωνα, περιήλθε την Ελλάδα ενισχύοντας τους πιστούς, βοηθώντας πολλούς να επιστρέψουν στην Ορθοδοξία. Το αυτό πράττουν οι συμμαθητές του Ιωσήφ «ο ορθοδοξότατος» και Νικόλαος «ο ομολογητής», που δέχθηκε για την πίστη του φυλακίσεις και εξορίες.

Ο άγιος Νικόδημος αρχιεπίσκοπος Πεκίου (1325), αγωνίσθηκε ακούραστα για την εκρίζωση των αιρέσεων των Βογομίλων και την στερέωση της ορθοδόξου πίστεως και παραδόσεως. Το αυτό έργο εποίησε ο άγιος Δανιήλ ο Β', αρχιεπίσκοπος των Σέρβων (1338).

Ο άγιος Θεόκλητος μητροπολίτης Φιλαδελφείας (1324/6) μεταβαίνοντας από τον Άθωνα στην Κωνσταντινούπολη ήλεγξε για την εκκλησιαστική του πολιτική τον αυτοκράτορα Μιχαήλ η' τον Παλαιολόγο, με αποτέλεσμα να ριχθεί στη φυλακή. Ο επίσκοπος συνέχισε την ορθόδοξη διδασκαλία του σε όλη του τη ζωή απτόητα.

Ο άγιος Ισίδωρος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1350) διδασκάλους στον Άθωνα είχε τους αγίους Γρηγόριο Σιναΐτη και Γρηγόριο Παλαμά. Στη Θεσσαλονίκη, όπου στέλνεται να εργασθεί ιεραποστολικά, στέκεται στο πλευρό του αγίου Παλαμά και είναι ένας από τους πρώτους που πολεμά τον αιρετικό Βαρλαάμ. Ως πατριάρχης αποκατέστησε τον συνοδοιπόρο του στους αντιαιρετικούς αγώνες άγιο Παλαμά, τον οποίο χειροτόνησε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης.

Ο όσιος Νείλος ο Εριχιώτης (1355/6) υπήρξε ομολογητής αγιορείτης και πολλές υπέστη από τους κακοδόξους εξορίες και θλίψεις για την ακρίβεια της πίστεώς του.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (1359) υπήρξε μέγας θεολόγος. Υποστήριξε το ορθόδοξο δόγμα με γνώση, πίστη και επιμονή. Κατατρόπωσε με τους υπέροχους λόγους του τους αιρετικούς Βαρλαάμ, Ακίνδυνο και Γρηγορά. Για το σθένος του υπέμεινε διωγμούς φυλακίσεις κι εξορίες. Αν δεν είχαμε τον άγιο Γρηγόριο, σήμερα θα είμασταν τουλάχιστον Ουνίτες. Γι' αυτό τον μισούν οι Λατίνοι μέχρι σήμερα.

Ο όσιος Θεοδόσιος Τυρνόβου (1362/3) μετά την παραμονή του στον ιερό Άθωνα επιστρέφει στην πατρίδα του Βουλγαρία κι εγκαθίσταται στην μονή Κελιφάρεβα. Η μονή αποτέλεσε φάρο Ορθοδοξίας, κέντρο αντιαιρετικό, όπου ακτινοβολούσε στη Σερβία, Ουγγαρία και Βλαχία. Ο άγιος συχνά άφηνε την ησυχία, για να υπερασπίσει τα ορθόδοξα δόγματα, που κινδύνευαν από τους ακόλουθους των αιρετικών Βαρλαάμ και Ακινδύνου, τους Αδαμιστές, τους Βογομίλους και τους Εβραίους. Στη σύνοδο του 1359 της Βουλγαρίας πρωτοστάτησε κατά των αιρετικών κι έδωσε μεγάλη χαρά στους πιστούς για την νίκη της Ορθοδοξίας κατά της πλάνης και του ψεύδους των αιρέσεων.

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος (1379) πήρε μέρος στις ησυχαστικές έριδες, στο πλευρό του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Έγραψε λόγους κατά του Ακινδύνου. Πήρε μέρος στη σύνοδο του 1351 για το ησυχαστικό ζήτημα και συνέταξε τον τόμο των πρακτικών της. Το 1368 συνοδικά αναγνώρισε την αγιότητα του Παλαμά. Υπήρξε βαθύς θεολόγος και υπεράσπισε με ακαταμάχητο σθένος την Ορθοδοξία. Εξουδετέρωσε τις προσηλυτιστικές προσπάθειες των Λατίνων. Τιμάται την Ε' Κυριακή των Νηστειών ως φύλακας της Ορθοδοξίας.

Ο άγιος Μακάριος ο Μακρής (1431) μόνασε στη μονή Βατοπεδίου. Διά του γέροντός του Δαυίδ σχετίσθηκε με τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β' τον Παλαιολόγο. Ως ηγούμενος της μονής Παντοκράτορος Κωνσταντινουπόλεως εστάλη από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η' τον Παλαιολόγο στην Ρώμη ως αντιπρόσωπός και διακρίθηκε για την άκαμπτη στάση του και το γνήσιο ορθόδοξο φρόνημά του. Έγραψε λόγο κατά της εκ του Υιού εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, όπου τονίζει τις σοβαρές μεγάλες διαφορές μεταξύ ορθοδόξων και Λατίνων.

Ο Διονυσιάτης άγιος Νήφων ο Β' και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1508), μετά την εκθρόνισή του και κατά την παραμονή του στη Βλαχία, έσωσε την ρουμάνικη Εκκλησία από την έντονη παπική προπαγάνδα, τις διάφορες αιρέσεις, δεισιδαιμονίες και ηθοφθορίες. Παρόμοιο έργο επιτέλεσε στην Ρωσία ο Βατοπεδινός μοναχός όσιος Μάξιμος ο Γραικός (1556).

Ο άγιος Βασίλειος Όστρογκ ο θαυματουργός (1671) έζησε αρκετά στο Άγιος Όρος. Ως επίσκοπος στην πατρίδα του Σερβία προφύλαξε σθεναρά το ποίμνιό του από τους Ιησουΐτες, τη λατινική προπαγάνδα και την Ουνία.

Ο όσιος Ιερόθεος ο Ιβηρίτης (1745) δεν δίστασε να έρθει σε σύγκρουση με τον Μεθόδιο Ανθρακίτη, που δίδασκε «αλλόκοτα δόγματα και άθεα μαθήματα» της αιρέσεως του Μολίνου. Παραβρέθηκε και σε σύνοδο, για να στηλιτεύσει την «πανσπερμία των αιρέσεων» του Μεθοδίου. Σε όλη του τη ζωή υπερασπιζόταν την ορθόδοξη παράδοση και δογματική.

Ο ιερομάρτυς και εθνομάρτυς Κοσμάς ο Αιτωλός (1779), ο γνωστότατος διδαχός και ιδρυτής ναών και σχολείων, ο ακάματος Φιλοθεΐτης ιερομόναχος, δεν έπαυσε με αυστηρότητα να στηλιτεύει τα λάθη των Λατίνων στα πύρινα κηρύγματά του. Μαρτύρησε από το μίσος των Εβραίων και των Οθωμανών. Είναι σημαντικό το ιεραποστολικό του έργο για την αναγέννηση του Ελληνισμού στην δύσκολη περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Ανάλογο έργο, ως πρόδρομοι του Αγίου Κοσμά, είχαν και οι επίσης Φιλοθεΐτες Άγιοι, Διονύσιος εν Ολύμπω, Δαμιανός εν Κισσάβω και Συμεών ο ανυπόδητος.

Οι άγιοι Κολλυβάδες, Παΐσιος Βελιτσκόφσκι (1794), Μακάριος Νοταράς (1805), Νικόδημος Αγιορείτης (1809), Νήφων ο Χίος (1809) και Αθανάσιος ο Πάριος (1813) στους λόγους τους, στις συγγραφές και στα έργα τους υποστηρίζουν με σθένος και βαθειά γνώση την Ιερά παράδοση, τους Ιερούς Κανόνες, τα απαράβατα δόγματα της Εκκλησίας μας. Στιγματίζουν τις πλάνες τις εκτροπές, τα σχίσματα, τις αιρέσεις και τους άθεους. 

Οι ένδοξοι νεομάρτυρες, οσιομάρτυρες και ιερομάρτυρες Αγιορείτες υπογράφουν με το αίμα τους την ακέραιη πίστη τους στο ορθόδοξο δόγμα. Το κίνημα των Νεομαρτύρων αποτέλεσε παράδειγμα υπομονής και αντίστασης για τους υπόδουλους Έλληνες.

                                              

Μεταξύ αυτών διακρίνονται: Παχώµιος ο Νεοσκητιώτης (+ 1730), Κωνσταντίνος ο Ρώσος (+ 1742), ∆αµασκηνός ο Θεσσαλός (+ 1771), Κοσµάς ο Αιτωλός (+ 1779), Λουκάς ο Σταυρονικητιανός (+ 1802), Γεράσιµος ο Κουτλουµουσιανοσκητιώτης (+ 1812), Ευθύµιος ο Ιβηροσκητιώτης (+ 1814), Γεδεών ο Καρακαλληνός ο εν Τυρνάβω τελειωθείς (+ 1818), Αγαθάγγελος ο Εσφιγµενίτης (+ 1819), Γρηγόριος ο Ε' Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (+ 1821), Παύλος ο Κωνσταµονίτης (+ 1824) και τελευταίος γνωστός Αθανάσιος ο Λήµνιος (+ 1846).

Ας έχουμε τις πρεσβείες όλων των Αγιορειτών Αγίων Πατέρων.

Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ και η «ασθένεια της ορθότητας»

Αποσπάσματα από το βιβλίο του ιερομονάχου Δαμασκηνού π.Σεραφείμ Ρόουζ, Η ζωή και τα έργα του, εκδ. Μυριόβιβλος, τόμ. Γ΄, σελ. 175-179, 186-188, 302-307. Ο π. Σεραφείμ αναφέρεται στις διαμάχες μεταξύ ορθοδόξων. Στο βιβλίο δίνονται παραπομπές για όλα τα παραθέματα από κείμενα του π. Σεραφείμ, αλλά εδώ τις παραλείπουμε.

«Ανεξάρτητα από το πόσο “σωστός” μπορεί να είσαι στις διάφορες θέσεις σου,

θα πρέπει επίσης να είσαι ευγενικός και διπλωματικός. Το πρώτο και σημαντικό πράγμα δεν είναι διόλου το “σωστό”, αλλά η χριστιανική αγάπη και η αρμονία. […] Ο ζήλος που παρουσιάζεις για τις ακολουθίες στην αγγλική, η ψαλμωδία του εκκλησιάσματος κ.λ.π., δεν είναι καταρχήν κατά Θεόν ζήλος, δεν είναι βασισμένος στον Χριστιανισμό· είναι, αντίθετα, μόνο επίμονο ίδιον θέλημα, ένα σύμπτωμα της “ασθένειας της ορθότητας” που πλήττει τόσο πολλούς νεοφώτιστους και τους οδηγεί κατευθείαν στην καταστροφή…» (σελ. 202-203).

«Η μόνη έγνοια μου είναι να αποφύγω μια περιττή δημόσια “διαπάλη” μεταξύ μελών της μίας και ίδιας Ορθόδοξης Εκκλησίας» (σελ. 305).

Κηρύσσοντας την εσωτερική Ορθοδοξία της καρδιάς, ο π. Σεραφείμ προειδοποίησε ενάντια στον «μαθηματικό υπολογισμό» και την επίκριση. Προσδιόρισε αυτό ως πειρασμό της επακόλουθης «εξωτερικής φρόνησης». «Μερικές φορές» είπε «ο ζήλος κάποιου για την “Ορθοδοξία” (σε εισαγωγικά) μπορεί να είναι τόσο υπερβολικός που επιφέρει μια κατάσταση παρόμοια με αυτήν που ανάγκασε μια ηλικιωμένη Ρωσίδα να παρατηρήσει σχετικά με έναν ενθουσιώδη Αμερικανό νεοφώτιστο: “Καλά, βεβαίως είναι ορθόδοξος, εντάξει – αλλά είναι αυτός χριστιανός;”. Να είσαι “ορθόδοξος αλλά όχι χριστιανός” είναι μια κατάσταση που έχει ένα ιδιαίτερο όνομα στη χριστιανική γλώσσα: σημαίνει να είσαι ένας Φαρισαίος, να είσαι τόσο κολλημένος στο γράμμα των κανόνων της Εκκλησίας, που κάποιος χάνει το πνεύμα που του δίνει ζωή, το πνεύμα του αληθινού χριστιανού».

Ο π. Σεραφείμ επισήμανε πως μπορούμε να παρασυρθούμε από την «ορθότητα» ακόμη και με μικρούς τρόπους: «Μπορούμε να συμπαθήσουμε τις καλοφτιαγμένες βυζαντινές εικόνες (που είναι ένα καλό πράγμα), αλλά πηγαίνουμε πάρα πολύ μακριά εάν περιφρονούμε τις περισσότερες εικόνες της σύγχρονης τεχνοτροπίας που είναι ακόμα σε πολλές από τις εκκλησίες μας. Το ίδιο πράγμα γίνεται με το ψάλσιμο στην Εκκλησία, την αρχιτεκτονική, το να ακολουθούμε τους σωστούς κανόνες των νηστειών, τη γονυκλισία στην εκκλησία κ.λ.π…».

«Εάν είσαστε συγκινημένοι για την κατοχή του σωστού είδους εικόνων και αρχίσετε να λέτε “Εκεί είναι μια εικόνα λανθασμένης τεχνοτροπίας στην εκκλησία μας”, πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί, επειδή δίνετε όλη σας την έμφαση σε κάτι εξωτερικό. Στην πραγματικότητα, εάν εκεί υπάρχει μία εκκλησία με εικόνες μόνο σωστής τεχνοτροπίας, εγώ είμαι καχύποπτος γι’ αυτό, επειδή ίσως (οι άνθρωποι εκεί) ακολουθούν μόνο τη μόδα. Υπάρχει μια περίπτωση (μία από τις πολλές) στην οποία μια εκκλησία είχε παλαιές, αυθεντικές ρωσικές εικόνες – κάποιες καλές και μερικές μάλλον φτηνού γούστου, ζωγραφισμένες με ένα σχετικά νέο ύφος – και ένα ενθουσιώδες πρόσωπο τις αφαίρεσε όλες και έβαλε νέες, τυπωμένες χάρτινες εικόνες με άριστο βυζαντινό ύφος. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Οι άνθρωποι έχασαν εκεί την επαφή με την παράδοση, με τους ανθρώπους που τους έδωσαν την Ορθοδοξία. Αφαίρεσαν τις αρχικές εικόνες, στις οποίες οι πιστοί είχαν προσευχηθεί πριν για αιώνες». […]

Ο π. Σεραφείμ παρατήρησε επίσης πως μπορεί να ακολουθούμε την «εξωτερική σοφία» όταν καταπιανόμαστε με εξυψωμένες ιδέες: «Είναι η μόδα τώρα να μαθαίνουν για την ευχή του Ιησού, να διαβάζουν Φιλοκαλία, προκειμένου να πάμε “πίσω στους Πατέρες”. Αυτά τα είδη πραγμάτων επίσης δεν θα μας σώσουν – είναι εξωτερικά. Μπορούν να είναι χρήσιμα εάν χρησιμοποιούνται σωστά, αλλά εάν γίνουν πάθος σου, το πρώτο πράγμα που κάνεις μετά είναι ότι αυτά γίνονται εξωτερικά που οδηγούν όχι στον Χριστό, αλλά στον Αντίχριστο».

Ο π. Σεραφείμ συμφωνούσε με τον προφήτη άγιο Ιγνάτιο Μπραντσανίνωφ, του δεκάτου ενάτου αιώνα, στη διδασκαλία ότι μόνο εκείνοι που αισθάνονται τη Βασιλεία του Θεού στις καρδιές τους θα είναι σε θέση να αναγνωρίσουν την αληθινή φύση του Αντιχρίστου όταν έλθει. Σε αντίθεση, ο π. Σεραφείμ δήλωσε πως «ο “υπέρ-ορθόδοξος” σήμερα μπορεί πολύ εύκολα να γίνει το θήραμα του Αντιχρίστου». Σε μερικά μέρη είπε πώς αυτό θα συμβεί: «Ο Βλαδίμηρος Σολόβιεφ, στη “Σύντομη ιστορία περί Αντιχρίστου”, με εφευρετικότητα προτείνει ότι ο Αντίχριστος, προκειμένου να προσελκύσει τους συντηρητικούς της Ορθοδοξίας, θα ανοίξει ένα μουσείο όλων των χριστιανικών αρχαιοτήτων. Ίσως οι πραγματικές εικόνες του ίδιου του Αντιχρίστου (Αποκ. 13, 14) θα είναι σε καλό βυζαντινό ύφος – αυτό θα είναι μια νηφάλια (“αντιμεθυστική”) σκέψη για μας.

Ο Αντίχριστος θα πρέπει να γίνει κατανοητός ως πνευματικό φαινόμενο. Γιατί ο καθένας στον κόσμο θα θελήσει να τον προσκυνήσει; Προφανώς, επειδή υπάρχει κάτι σε αυτόν το οποίο θα ανταποκρίνεται σε κάτι δικό μας – κάτι που είναι απουσία του Χριστού σε μας. εάν τον προσκυνήσουμε (ο Θεός απαγορεύει να κάνουμε έτσι), θα είναι επειδή θα αισθανθούμε μια έλξη σε κάποιο εξωτερικό πράγμα, το οποίο ακόμη μπορεί και να μοιάζει με τον Χριστιανισμό, δεδομένου ότι “αντίχριστος” σημαίνει αυτός που “είναι στη θέση του Χριστού” ή μοιάζει με τον Χριστό». […]

Συχνά ο π. Σεραφείμ σχολίασε τον κίνδυνο να κάνουμε την Ορθοδοξία να έχει ένα «ύφος», ένα «στυλ», ενώ συγχρόνως να αγνοούμε τα πιο βασικά καθήκοντα κάποιου ως χριστιανού. Σε μια ομιλία είπε: «Ίσως καυχιόμαστε ότι νηστεύουμε, έχουμε τις “σωστές εικόνες” και τη “σωστή εκκλησιαστική ψαλμωδία”, κάνουμε ελεημοσύνη στους φτωχούς και ίσως δίνουμε τη δεκάτη στην εκκλησία. Χαιρόμαστε τις ένδοξες πατερικές διδασκαλίες και τις θεολογικές συζητήσεις χωρίς να έχουμε στις καρδιές μας την απλότητα του Χριστού και το πραγματικό έλεος για τη δοκιμασία – τότε δική μας είναι μια “πνευματικότητα με άνεση” και δεν θα έχουμε τους πνευματικούς καρπούς που θα προσφερθούν από εκείνους που δεν έχουν όλες αυτές τις “ανέσεις” και οι οποίοι δοκιμάζονται βαθιά και αγωνίζονται για τον Χριστό».

Το 1979, όταν μιλούσε για τον αρχιεπίσκοπο Ανδρέα του Νέου Ντιβέγιεβο, ο οποίος είχε αναπαυτεί ένα έτος πιο πριν, ο π. Σεραφείμ είπε: «[…] Μπορούμε να ζούμε κοντά σε μια εκκλησία, να έχουμε ακολουθίες στην αγγλική, έναν καλό ιερέα, να πηγαίνουμε συχνά στην εκκλησία και να κοινωνούμε, να είμαστε στη “σωστή” δικαιοδοσία, και να είμαστε ακόμα ψυχροί, αναίσθητοι, αλαζονικοί και υπερήφανοι, όπως ο άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ είχε πει».

Στην ίδια συζήτηση ο π. Σεραφείμ μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο κάποιος μπορεί να προσπαθεί να είναι «πνευματικός» παραμελώντας τη βασική χριστιανική αγάπη: «Η πνευματική ζωή μας δεν είναι κάποια βιβλιοφιλία ή κάτι που ακολουθεί τους τύπους. Όλα όσα μαθαίνουμε πρέπει να γίνουν μέρος της ζωής μας και να είναι κάτι φυσικό για μας. μπορούμε να διαβάζουμε για ησυχασμό και την ευχή του Ιησού, παραδείγματος χάριν, και να αρχίσουμε να τη λέμε οι ίδιοι, και να είμαστε ακόμα τυφλοί στα πάθη μας, μη βλέποντας ότι αυτό είναι μια δοκιμασία για τον χριστιανισμό μας που έρχεται σε ένα πιο βασικό επίπεδο από το να λέμε την ευχή του Ιησού».

«Σε οποιοδήποτε σημείο και αν είστε στην πνευματική σας ζωή» συμβούλευε ο π. Σεραφείμ, «αρχίστε από εκεί αμέσως να συμμετέχετε στη ζωή της Εκκλησίας, αγωνιστείτε για τον Θεό, αγαπήστε ο ένας τον άλλον, ενημερωθείτε για τους ανθρώπους γύρω σας, για να δείτε ότι είστε υπεύθυνοι για αυτούς, ώστε να είστε τουλάχιστον καλοί και πρόσχαροι, προσπαθώντας να κάνετε καλές πράξεις. Πρόκειται να γνωρίστε τη δυστυχία των άλλων, να τους κάνετε να ευθυμήσουν και να τους βοηθήσετε. Όλα αυτά τα πράγματα προωθούν το βίωμα της Χάριτος στην Εκκλησία». […]

***

«Στον προτεσταντικό κόσμο, έχουμε πολλά παραδείγματα ανθρώπων με μαλακές καρδιές, οι οποίοι, για την αγάπη του Χριστού, δείχνουν καλοσύνη σε άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι ο βασικός χριστιανισμός. Δεν πρέπει, βιώνοντας την ορθόδοξη ζωή, να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να είμαστε ψυχροί και σκληροί και σωστοί και να είμαστε ακόμα χριστιανοί. Με το να είμαστε σωστοί, αυτή είναι η εξωτερική πλευρά του Χριστιανισμού. Είναι σημαντικό, αλλά όχι πρώτης σπουδαιότητας. Πρώτης σπουδαιότητας είναι η καρδιά. Η καρδιά πρέπει να είναι μαλακή, η καρδιά πρέπει να είναι θερμή. Εάν δεν έχουμε αυτήν τη θερμή καρδιά, πρέπει να ζητήσουμε από τον Θεό να μας τη δώσει και πρέπει να δοκιμαστούμε για να κάνουμε εκείνα τα πράγματα με τα οποία μπορούμε να την αποκτήσουμε. Προπάντων, πρέπει να δούμε ότι δεν το κατέχουμε αυτό – επειδή είμαστε ψυχροί. Επομένως, δεν θα εμπιστευθούμε τον λόγο μας και τα συμπεράσματα τις λογικής του μυαλού μας, από τα οποία πρέπει να είμαστε κάπως “ελεύθεροι”. Εάν κάνουμε αυτό, εισερχόμενοι στη μυσταγωγική ζωή της Εκκλησίας και λαμβάνοντας τη χάρη του Θεού, κατόπιν ο Θεός ο ίδιος αρχίζει να μας φωτίζει…

Ένα πράγμα που μπορεί να μας σώσει είναι η απλότητα. Μπορεί να είναι δική μας εάν στις καρδιές μας προσευχόμαστε στον Θεό να μας κάνει απλούς· εάν ακριβώς δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας τόσο σοφούς· εάν, όταν γίνεται μία ερώτηση όπως “Μπορούμε εμείς να αγιογραφήσουμε μια εικόνα του Θεού Πατέρα”, δεν βρίσκουμε μια γρήγορη απάντηση λέγοντας “Ω, φυσικά αυτός είναι ο τρόπος – που αναφέρεται σε αυτήν και αυτήν τη Σύνοδο, σύμφωνα με τον τάδε και τάδε αριθμό”. Είτε εμείς, γνωρίζοντας ότι έχουμε δίκαιο, πρέπει να αφορίσουμε τον καθένα, οπότε σ’ αυτή την περίπτωση θα παθιαστούμε και θα βγούμε εκτός ελέγχου· ειδάλλως πρέπει να σταματήσουμε και να σκεφτούμε “Καλά, υποθέτω ότι δεν ξέρω πάρα πολλά”. Όσο περισσότερο έχουμε αυτήν τη δεύτερη τοποθέτηση, τόσο περισσότερο θα προστατευθούμε από τους πνευματικούς κινδύνους.

Δεχτείτε απλά την πίστη που πήρατε από τους πατέρες σας. Εάν υπάρχει ένας πολύ απλός ιερέας με τον οποίο συμβαίνει να σχετίζεστε, να ευχαριστείτε τον Θεό που έχετε κάποιον σαν κι αυτόν. Μπορείτε να μάθετε πολλά πράγματα από αυτόν: επειδή είστε τόσο σύνθετοι, διανοούμενοι και ευμετάβλητοι, αυτοί οι απλοί ιερείς μπορούν να σας δώσουν κάτι πολύ καλό…

Μόλις αρχίζετε να ακούτε ή να σκέφτεστε τις επικριτικές δηλώσεις (σχετικά με ανθρώπους της Εκκλησίας), πρέπει να σταματήσετε και να προειδοποιήσετε τον εαυτό σας ότι, ακόμα κι αν είναι αληθινό – επειδή συχνά εκείνες οι δηλώσεις είναι μέχρι ενός σημείου αληθινές – αυτή η επικριτική τοποθέτηση είναι ένα πολύ αρνητικό πράγμα. Δεν θα σας οδηγήσει πουθενά. Στο τέλος μπορεί να σας βγάλει εκτός Εκκλησίας. Επομένως, πρέπει να σταματήσετε σε εκείνο το σημείο και να θυμηθείτε να μην κρίνετε και να σκεφτείτε πως δεν είστε τόσο σοφοί ώστε να γνωρίζετε καλύτερα. Αντίθετα, προσπαθήστε να μάθετε, ίσως χωρίς λόγια, από μερικούς από εκείνους τους ανθρώπους τους οποίους ίσως έχετε επικρίνει…

Εάν ακολουθήσουμε την απλή οδό – δυσπιστώντας ως προς τη δική μας σοφία, κάνοντας ό,τι καλύτερο μπορούμε με το μυαλό μας, διαπιστώνοντας πως το μυαλό μας, χωρίς τη θέρμη της καρδιάς, είναι ένα πολύ αδύνατο εργαλείο – μια ορθόδοξη φιλοσοφία της ζωής θα αρχίσει κατόπιν να διαμορφώνεται σε μας». […]

***

«…Εάν πάρετε οποιοδήποτε γραπτό του αρχιεπισκόπου Ιωάννη [«Ν»: αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς], είτε ένα κήρυγμα είτε ένα μεγάλο άρθρο, διαπιστώνετε πως δεν υπάρχει καμιά απολύτως διαμάχη. Ακόμα και όταν “μάχεται” κάποιον, όπως τον π. Σέργιο Μπουλγκάκωφ, και πρέπει να παρουσιάσει ότι αναφέρει τους Πατέρες λανθασμένα και ότι η διδασκαλία του δεν είναι ορθόδοξη, ακόμα και εκεί δεν δίνει την εντύπωση ότι παλεύει, όπως οι ακαδημαϊκοί θεολόγοι μας. αντίθετα, είναι πολύ ήρεμος. Υπάρχει μια ορισμένη διδασκαλία των Πατέρων, την οποία παρουσιάζει· και όπου ο π. Σέργιος Μπουλγκάκωφ ξεφεύγει, το δείχνει. Τα λόγια του είναι πειστικά όχι με βάση τη λογική επιχειρηματολογία, αλλά μάλλον από την παρουσίαση της πατερικής διδασκαλίας στο αρχικό της κείμενο.

Μερικοί άνθρωποι που πηγαίνουν στις ακαδημαϊκές σχολές αγαπούν πολύ να “αποδεικνύουν” ότι κάποιος άλλος δεν είναι γνώστης και έτσι “θριαμβεύουν”. Είναι όπως η προπτυχιακή φοιτητική διαπάλη. Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν υπεράνω αυτών, παρουσιάζοντας ήρεμα και με σαφήνεια ποια είναι η αληθινή διδασκαλία της Εκκλησίας, και χωρίς να διεγείρεται από τις μικροπρέπειες. Αυτή η ελευθερία του θεολογικού του πνεύματος είναι πολύ σημαντική για μας…» […]

«Δυστυχώς, συμβαίνει μερικές φορές, ειδικά κατά την κρίση της διαμάχης, οι βασικά υγιείς ορθόδοξες θέσεις να είναι υπερβάλλουσες από τη μία πλευρά και παρανοημένες από την άλλη· και έτσι, μια εξ ολοκλήρου παραπλανητική εντύπωση δημιουργείται σε μερικούς ότι το κίνητρο της αληθινής Ορθοδοξίας σήμερα είναι ένα είδος “εξτρεμισμού”, κάποιο είδος “αντίδρασης εκ δεξιών” στην επικρατούσα “αριστερή πλευρά” που τώρα ακολουθείται από τους προκαθημένους των Ορθοδόξων Εκκλησιών». […]

Ο π. Σεραφείμ απείχε πολύ από το να αναμιχθεί στις παρατεταμένες δημόσιες διαμάχες, με τα ατελείωτα έγγραφα των ανταπαντήσεων και της αυτοδικαίωσης. Όταν είδε να προσβάλλεται η Ορθοδοξία που είχε παραλάβει, έγραφε συνήθως ένα μοναδικό άρθρο για να την υπερασπιστεί – όπως έκανε κι ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης – αλλά έπειτα θα περιοριζόταν σ’ αυτό, χωρίς να δώσει συνέχεια. […]

Το 1979 άρχισε να λαμβάνει επιστολές για μια προσωπική διαμάχη μεταξύ δύο ορθόδοξων μοναστηριών στην Αμερική. Ο ηγούμενος του ενός μοναστηριού είχε συναισθηματικά ξεσπάσματα και ήταν στα πρόθυρα καρδιοπάθειας επειδή ο επικεφαλής ενός άλλου μοναστηριού εξέταζε τα προσόντα του και υποστήριζε ότι ξέρει το «αληθινό» υπόβαθρό του. Η πρώτη μονή προσέλαβε ένα δικηγόρο για να μηνύσει τον άλλο ηγούμενο για «συκοφαντική δυσφήμιση» εάν συγκεντρώνονταν επαρκή στοιχεία της δημόσιας δυσφήμισης. Όταν το μοναστήρι έστειλε στον π. Σεραφείμ ένα άρθρο υπερασπίζοντας τον ηγούμενό τους ενάντια στη δυσφήμιση, ο π. Σεραφείμ συμβούλευσε τους μοναχούς «να σταματήσουν αυτή την αντιπαράθεση σε αυτό το αμφισβητούμενο επίπεδο». «Η μόνη ελπίδα μας να καθαρίσουμε τον αέρα» είπε «είναι να αποφύγουμε τις διαμάχες όσο μπορούμε, να ξεφύγουμε από αυτές όσο μπορούμε πιο πολύ, να υψώσουμε τα μάτια μας σε αυτό που βρίσκεται από πάνω μας και δεν περισπάται από τα κοσμικά πράγματα. Λέγεται ευκολότερα απ’ ό,τι γίνεται! – αλλά μπορούμε να κάνουμε μια προσπάθεια».

Επίσης το 1979, όταν του έγραψε ένας ορθόδοξος ιεραπόστολος παραπονούμενος για τις δηλώσεις και τα γραπτά ορισμένων επισκόπων, ο π. Σεραφείμ τον συμβούλευσε πως «το καλύτερο πράγμα είναι να το “ξεχάσει”». «Όλο αυτό» συνέχισε «είναι ένα λυπηρό υπόβαθρο των συγχρόνων ορθοδόξων μας εργατών – εδώ έχετε δίκιο. Αλλά παρακαλώ ακούστε αυτό: Δεν μπορούμε απλά να αφήσουμε τις θέσεις, την έμπνευση και τις ιεραποστολικές μας εργασίες να χρωματίζονται από όλους αυτούς τους αρνητικούς παράγοντες: πρέπει οι ίδιοι να δημιουργούμε μια θετική προοπτική που θα εμπνέει εμάς και τους άλλους».

Προσδιορίζοντας την αιτία των διαφωνιών στη σημερινή Εκκλησία, ο π. Σεραφείμ έγραψε πως «Είναι όλα κάπως συνδεδεμένα με το μεγάλο πρόβλημα της σύγχρονης Ορθοδοξίας μας (όπου προσπαθεί να είναι σοβαρή και πιστή στην παράδοση): πάρα πολύ λογική και όχι αρκετή καρδιά. Το έχουμε δει αυτό… στους ιερείς που ακολουθούν τη “γραμμή της Βοστώνης”, στους πολυάριθμους νεοφώτιστους… Αλλά γιατί να βλέπουμε πιο πέρα; Το βλέπω σε μένα, είναι μέρος του αέρα που αναπνέουμε στη “διαφωτισμένη”, προσανατολισμένη στη λογική και το νου εποχή μας».

Αλλού έγραψε: «Πρέπει να υπάρξει περισσότερη καρδιά στην Ορθοδοξία μας και λιγότερη “λογική των κανόνων”, που οδηγεί στη διχόνοια και το σχίσμα».

Δες και: Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς, π. Σεραφείμ Ρόουζ και σχισματικός ζηλωτισμός

Αναρτήθηκε από ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ στις 3:55 μ.μ.