«Και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ…»

«Και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ…»

Αδελφοί, μετά της παραβολής των δέκα παρθένων, η υμνολογία απόψε συνδυάζεται και με την παραβολή των βασικικών γάμων, κατά την οποίαν βασική απαίτησις δια να εισέλθη κανείς εις τον νυμφώνα είναι να έχη ένδυμα γάμου.

«Και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ…». Ωμολογήσαμεν ότι δεν έχομεν το λαμπρόν ένδυμα της αρετής και της καθαρότητος, δια να εισέλθωμεν εις την βασιλείαν του Χριστού. Εκείνος όμως μας εχάρισε το λαμπρότατον των ενδυμάτων.

Όταν εγίναμε Χριστιανοί, εκ του ουρανού μας εδίδετο την ώραν εκείνην ένδυμα λαρπότατον. «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε». Τον ίδιον τον Χριστόν, την χάριν και την αγιότητα του Χριστού εφορέσαμεν εις το βάπτισμα ως περιβόλαιον λαμπρόν.

Δυστυχώς εκηλιδώσαμεν τον χιτώνα αυτόν με πολλές αμαρτίες και σφάλματα εις την ζωήν. Τουλάχιστον ας υπάρχη η διάθεσις της μετανοίας, ας μη μας καταλαμβάνη και από αυτής της απόψεως η ραθυμία. Διότι δυστυχώς πολλοί την ραθυμίαν των και την αδιαφορίαν των την παρουσιάζουν και εις τούτο. Ενώ ημάρτησαν, ενώ εις πολλά έγιναν παραβάται του θείου θελήματος, δεν δείχνουν διάθεσιν και προθυμίαν μετανοίας και διορθώσεως και επιστροφής προς τον Σωτήρα Χριστό.

Αλλά είθε αι σκέψεις αυταί, τας οποίας ευκαίρως κατά την παρούσα αγίαν ημέραν εξεθέσαμεν, να μας δώσουν νέαν αφορμήν και ώθησιν, ώστε να αποκτήσωμεν, δια της μετανοίας και δια της χάριτος  του Κυρίου, το λαμπρόν εκείνο ένδυμα, με το οποίο όταν εμφανισθώμεν ενώπιον του Κυρίου, θα μαςαναγνωρίση ως ιδικούς του. Και δεν θα μας ειπή το απευκταίον: «ουκ οίδα υμάς», αλλά θα ειπή το χαρμόσυνον και τρισμακάριστον «ευ δούλε αγαθέ και πιστέ, είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου». Αμήν.

Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου

Η Άγνωστη Γυναίκα

Η Άγνωστη Γυναίκα

Το δημοφιλές τροπάριο της υμνογράφου της Εκκλησίας μας, μοναχής Κασσιανής συγκεντρώνει απόψε ιδιαιτέρως πολλούς χριστιανούς στις εκκλησιές. Όμως η δημοτικότης του τροπαρίου αυτού συνετέλεσε ώστε να αναμιχθεί με πολλούς θρύλους και με πολλά μυθεύματα και με σύγχυση προσώπων και περιστάσεων.

Η σκηνή πολύ συγκινητική, εκτυλίσσεται στο σπίτι ενός λεπρού, του Σίμωνος, ο οποίος είχε για καλεσμένο του τον Κύριο.

Κατά την διάρκεια λοιπόν αυτής της επίσκεψης του Χριστού στο σπίτι του Σίμωνος, μία γυναίκα εισέρχεται στον χώρο, μία γυναίκα την οποία τίποτα δεν την σταματά, μία γυναίκα η οποία πέφτει στα πόδια του Ιησού και τα βρέχει με τα δάκρυα της μετανοίας της. Η γυναίκα αυτή είναι μία πόρνη, μία αμαρτωλή, κλαίει, σκουπίζει τα πόδια του Χριστού με τα μαλλιά της και έπειτα τα αλείφει με πολύτιμο μύρο.

Ο Κύριος δεν την διακόπτει την αφήνει και θα λέγαμε την παρατηρεί γεμάτος έκπληξη και θαυμασμό, θαυμάζει την μετάνοιά της, την συντριβή της καρδιάς της, την τόλμη της και συγχωρεί τις πολλές της αμαρτίες διότι όπως ο ίδιος είπε ηγάπησε πολύ.

Ποια είναι όμως αυτή η γυναίκα; Κάποιοι κακώς νομίζουν ότι είναι η Μαρία η Μαγδαληνή μία άποψη η οποία είναι τελείως λάθος η οποία όμως είναι δυστυχώς η επίσημη θέση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Η αγία Μαρία η Μαγδαληνή αδελφοί μου ήταν μία γυναίκα αμέμπτου ήθους και μία από της μεγαλύτερη σε ηλικία μαθήτριες του Χριστού.

Άλλοι λέγουν ότι είναι η Μαρία η αδελφή του Λαζάρου. Όντως αυτή η Μαρία άληψε τα πόδια του Ιησού με μύρο στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισαίου και όχι του λεπρού και επίσης αυτό έγινε σε άλλη χρονική περίοδο.

Βεβαίως ούτε λόγος να γίνετε για την ανάμιξη του ονόματος της ποιήτριας του τροπαρίου, της μοναχής Κασσιανής.

Η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή είναι μία άγνωστη γυναίκα. Ο ευαγγελιστής δεν θεωρεί ότι είναι σημαντικό να αναφέρει το όνομά της, διότι σημασία έχει το δίδαγμα που  μας προσφέρει. Και αυτό το δίδαγμα που μας χάρισε αυτή η άγνωστη γυναίκα είναι η μετάνοια και η συντριβή. Όσο μεγαλύτερη είναι η μετάνοιά μας τόσο βεβαιότερη και η συγχώρηση από τον Κύριο.

Σημασία αδελφοί μου έχει όχι τόσο η πτώσης μας καθ’ εαυτήν αλλά η έλλειψη μετανοίας, η αδιαφορία μας για τα σφάλματά μας. Σήμερα λοιπόν η Εκκλησία, μας προβάλει αυτή την γυναίκα για να μας υπενθυμίσει για άλλη μία φορά ότι χωρίς την δική μας προσωπική συντριβή, την δική μας διάθεση για αλλαγή, για μετάνοια δεν θα μπορέσουμε τελικά να πάθουμε μαζί με τον Χριστό, ότι δεν θα μπορέσουμε να τον ακολουθήσουμε στο πάθος και στην Ανάσταση. Διότι η καρδιά μας είναι γεμάτη με το εγώ μας, είναι γεμάτη με τα λάθη μας τα οποία τα έχουμε τοποθετήσει στο κέντρο της ύπαρξής μας και δεν τα πετούμε έξω απ’ αυτήν.

Ας βάλουμε λοιπόν στην άκρη όλα αυτά τα μυθεύματα και τους θρύλους περί της αμαρτωλής αυτής γυναικός και ας κρατήσουμε το παράδειγμά της, ας μας προβληματίσει τουλάχιστον λίγο η τόλμη της, δεν είναι εύκολο πράγμα να μπεις μέσα σε ένα ξένο σπίτι και να προβείς σε μία τέτοια ταπεινωτική πράξη, με την οποία όμως κατάφερε να ευαρεστήσει, να συγκινήσει τον Κύριο και να την συγχωρέσει.

 Δεν ζητά από εμάς ο Κύριος μεγάλα πράγματα αδελφοί μου, μας ζητά να μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας, μας ζητά να μην ζούμε μέσα στην πλάνη του εγώ μας, αλλά να γίνουμε επιτέλους ειλικρινείς, να ζήσουμε επιτέλους μία ζωή χωρίς ψέμματα και ψευδαισθήσεις για την δήθεν αξιότητά μας.

Το πόσο αμαρτωλοί είμαστε όλοι μας το ξέρει μόνο ο Θεός και εμείς, στο χέρι μας όμως είναι να δείξουμε ότι έχουμε διάθεση τουλάχιστον για αλλαγή, όχι για μία στιγμιαία αλλαγή, η οποία σαν πυροτέχνημα έρχεται και φεύγει αλλά μία σταθερή απόφαση να μην υποκύψουμε ξανά στο κάλεσμα του άρχοντος του κόσμου τούτου ο οποίος μας ξεγελά και μας εισάγει μέσα στον κόσμο της ψευτιάς του.

Η γυναίκα αυτή η οποία αμάρτησε πολύ κατάλαβε εγκαίρως το λάθος της, κατάλαβε εγκαίρως την ψευτιά του κόσμου, κατάλαβε ότι το πάθος είναι ένα βαθύ μαρτύριο, το οποίο όμως είναι καλά περιτυλιγμένο σ’ ένα λεπτό κουκούλι που ονομάζεται απόλαυση, το κατάλαβε και μετανόησε δείχνοντας έμπρακτα την μετάνοιά της. Δεν απογοητεύτηκε, δεν απελπίστηκε αλλά έστρεψε το βλέμμα της στον φιλάνθρωπο Κύριο και τελικά δικαιώθηκε στα μάτια του Χριστού, δικαιώθηκε διότι αγάπησε πολύ, διότι μετανόησε πολύ και ταπεινώθηκε.

Ας γίνει λοιπόν αυτή η γυναίκα σήμερα πρότυπο για όλους μας, όχι στην αμαρτία της αλλά στην μετάνοιά της, διότι αν αδελφοί μου παραμείνουμε επίμονα γοητευμένοι από τον εαυτό μας και από τα δήθεν κατορθώματά του τότε η επιμονή μας αυτή θα γίνει θάνατος της ψυχής μας.

Η ζωή μας αδελφοί μου είναι γεμάτη πτώσεις, πόνο, απογοητεύσεις, αλλά και χαρά και ευτυχία. Μας καλεί σήμερα ο Νυμφίος Χριστός ο οποίος μας χάρισε την ζωή να τολμήσουμε και εμείς με αυτοπεποίθηση και ειλικρίνεια να ακολουθήσουμε την πορεία του, μπορεί να μας φαίνεται δύσκολη, μπορεί να μας αποθαρρύνει ο κόσμος, οι φίλοι, οι συγγενείς…ας κλείσουμε εμείς τα αυτιά μας όμως σε όλους αυτούς διότι αν και φαίνονται να θέλουν το καλό μας τελικά μας ωθούν στην αιώνια καταδίκη μας. Μην συμβιβαστούμε λοιπόν με τίποτα λιγότερο από την πορεία του Κυρίου μας, διότι αυτός είναι η Οδός και η Αλήθεια και η Σωτηρία του κόσμου...

Όλα θα πάρουν νόημα, όταν οι άνθρωποι τελικά εξελιχθούν σε Ανθρώπους!

Όλα θα πάρουν νόημα, όταν οι άνθρωποι τελικά εξελιχθούν σε Ανθρώπους!

Κάποτε που ο κόσμος ζούσε απλά, κάποτε που οι άνθρωποι ζούσαν δίνοντας αγάπη στους άλλους, κάποτε που τα πρόσωπα ήταν χαμογελαστά πλημμυρισμένα με ανεξικακία, αμεριμνησία, καθαρότητα τότε ο κόσμος αποζητούσε την ευμάρεια που δεν είχε.
Πέρασαν χρόνια πολλά, πόλεμοι, πείνα, εξαθλίωση, πόνος... μέχρις ότου η πολυπόθητη πρόοδος χαρίσει σε όλους (σχεδόν) μία αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής. Η ανάπτυξη της τεχνολογία λόγω της απίστευτης γενικότερης επιστημονικής προόδου συνέβαλε τα μέγιστα σε τούτη την αλλαγή, σε τούτη την νέα ζωή των ανθρώπων.  
Η ευκολία στους διάφορους τομείς της ζωής μας, η συνεχόμενη αναζήτηση καινούργιων προκλήσεων, τα επιστημονικά πειράματα, η έρευνα, κάποιοι νεοφανείς επιστημονικοί κλάδοι είναι κάποια κομμάτια από το πάζλ του παρόντος και του μέλλοντός μας.
Ο άνθρωπος κατάφερε να κυριαρχήσει στον κόσμο λόγο του νου του, λόγο της ικανότητας που έχει να σκέφτεται, να κρίνει και να αποφασίζει όχι μόνο με το ένστικτο όπως τα ά-λογα ζώα αλλά σύμφωνα με το συμφέρον του.

Ο άνθρωπος κατάφερε να απαντήσει σε πολλά αναπάντητα –μέχρι και πριν λίγα χρόνια- ερωτήματα όμως τελικά όλοι οι σοφοί της γης σιωπούν μπροστά στο μεγάλο, αιώνια υπαρξιακό ερώτημα: «Τι είναι ο άνθρωπος»;
Γιατί ο άνθρωπος πασχίζει να «προοδεύσει, να αναπτυχθεί, να ζήσει καλύτερα, ευκολότερα, πιο πολύ»; Γιατί καταναλώνεται τόσο πολύ ώστε να μεταμορφώσει αυτόν τον φθαρτό κόσμο σε έναν «παράδεισο» σύμφωνα με τα δικά του πιστεύω; Γιατί ο άνθρωπος κουράζεται να δείχνει ότι μπορεί να νικήσει την φύση, το σύμπαν, τις αρρώστιες, την φθορά, τον θάνατο, τον Θεό; Γιατί δεν ξέρεις ποιος είναι, τί είναι! Γιατί έπαψε να πιστεύει στον Θεό. Γιατί έπαψε να ελπίζει στην αιωνιότητα. Ξέχασε το ποιος είναι. Έπαψε να αναζητά την αγάπη του Άλλου, να δίνει αγάπη στον Άλλο…

Όντως ο κόσμος μας έχει περισσότερες ανέσεις από αυτόν που παρέλαβαν οι παππούδες μας. Όμως ο κόσμος μας δεν έχει κάτι που είχε ο κόσμος των παππούδων μας. Δεν έχει Θεό. Δεν έχει Πίστη. Δεν έχει Ελπίδα. Δεν έχει Αγάπη.

Ο κόσμος μας ζει μέσα σε έναν ψέμα αιωνιότητος, ζει μέσα σε ένα ψέμα αυτάρκειας, ζει μέσα σε ένα ψέμα προόδου, διότι μόνο κάποιος που έχασε τα λογικά του πιστεύει ακόμα ότι ο κόσμος μας είναι καλύτερος από ότι ήταν πριν 50 χρόνια, ότι αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις, την κοινωνία μας, την ελευθερία του ατόμου, την δικαιοσύνη, την ευημερία των λαών.

Που είναι λοιπόν η πρόοδος; Μήπως μέσα στην ανεξέλεγκτη ισοπέδωση των υποχρεώσεων και στην αναζήτηση καινούργιων δικαιωμάτων; Μήπως μέσα στην αλόγιστη επιβουλή εξουσίας των δυνατών που ονομάζουνε ειρήνη; Μήπως μέσα στην παρανοϊκή προβολή της διαστροφής, της ανηθικότητας και του εγωισμού σαν πρότυπα ζωής για τους νέους μας;
Μιλούμε σήμερα οι άνθρωποι για δύσκολους καιρούς, για χρόνια που θα έρθουν και οι νέες γενιές θα περάσουν δύσκολα. Ξεχνούμε όμως ότι το σήμερα διαμορφώνει το αύριο, ότι εμείς θα χαράξουμε τον δρόμο που θα βαδίσουν οι νέες γενιές.
Πρέπει λοιπόν να αποφασίσουμε προς τα πού θα τον χαράξουμε αυτόν τον δρόμο. Προς την εξασφάλιση μία ψεύτικης ειρήνης, μίας ψεύτικης χαράς, μίας ψεύτικης αυτάρκειας που θεμελιώνουμε πάνω στην άμμο της κάλπικης μεγαλωσύνης μας; Ή προς την Ζωή που μας προτείνει Αυτός που από «εκ του μη όντος εις το είναι ημάς παρήγαγε..»;
Ο άνθρωπος είναι το τελειότερο δημιούργημα του Θεού, κανένα άλλο πλάσμα δεν μπορεί να δημιουργήσει πολιτισμό, να γράψει ποιήματα, να συνθέσει μουσική, να χαρεί με μία ανοιξιάτικη μέρα, να αναπαυθεί σε ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα.
Ο άνθρωπος όμως πρέπει να μην ξεχάσει ότι και αυτός είναι δημιούργημα, είναι μία σκιά μέσα στην ιστορία που μόνο με την Χάρη του Δημιουργού του μπορεί να γίνει ήλιος.
Το πάν δεν είναι ο άνθρωπος να προοδεύσει, να ξεπεράσει τα επιτεύγματα των προηγουμένων γενεών χαμένος μέσα σε ένα λαβύρινθο καθηκόντων απέναντι στο είδος του, απέναντι στους παλαιούς και νέους, σε αυτούς που άφησαν μια κληρονομιά και σε αυτούς που θα ζητήσουν το κάτι παραπάνω.
Το παν είναι ο άνθρωπος να βρει ποιος είναι, που βαδίζει, ποιος είναι ο σκοπός ύπαρξής του…
Το παν είναι να καταλάβει ότι μόνο με τον Χριστό μπορεί να Καταλάβει, πρέπει να δει ότι μόνο με τον Χριστό μπορεί να Δει, πρέπει να ζήσει με τον Χριστό ώστε να Ζήσει.
Όλα θα πάρουν νόημα, όταν οι άνθρωποι τελικά εξελιχθούν σε Ανθρώπους…


αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

Το Πανίσχυρο Όπλο

Το Πανίσχυρο Όπλο

Ρώτησαν τὸν Ἀββᾶ Λογγίνο:

- Ποιὰ ἀρετὴ εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπ᾿ ὅλες;

Καὶ ἀπάντησε:

- Σκέφτομαι, ὅτι, ὅπως ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι τὸ μεγαλύτερο ἀπ᾿ ὅλα τὰ πάθη, ἀφοῦ καὶ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ μπόρεσε νὰ ρίξει κάποιους (δηλαδὴ τὸν Ἑωσφόρο καὶ τὸ τάγμα του), ἔτσι καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπ᾿ ὅλες τὶς ἀρετές, γιατὶ κι ἀπ᾿ αὐτὰ τὰ τάρταρα μπορεῖ ν᾿ ἀνεβάσει ἕνα ἄνθρωπο, ἀκόμα κι ἂν εἶναι ἁμαρτωλὸς σὰν δαίμονας.

Νὰ γιατὶ ὁ Κύριος πρὶν ἀπ᾿ ὅλους μακαρίζει τοὺς «πτωχοὺς τῷ πνεύματι», (δηλαδὴ τοὺς ταπεινούς) (Ματθ. 5:3).

***

Ἕνας γέροντας εἶπε:

- Προτιμῶ ἧττα ποὺ θὰ συνοδεύεται ἀπὸ ταπεινοφροσύνη, παρὰ νίκη ποὺ θὰ συνοδεύεται ἀπὸ ὑπερηφάνεια.

***

Ἕνας (ἄλλος) γέροντας εἶπε:

- Πολλὲς φορὲς ἡ ταπείνωση ἔσωσε πολλούς, καὶ μάλιστα ἄκοπα.

Κι αὐτὸ τὸ ἀποδεικνύουν ὁ τελώνης καὶ ὁ ἄσωτος υἱός, ποὺ εἶπαν μόνο λίγα λόγια καὶ σώθηκαν (βλ. Λουκ. 18:13 - 15:21).

***

Ὁ ἀββᾶς Ἡσαΐας εἶπε:

- Περισσότερο ἀπ᾿ ὅλα ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη.

Γι᾿ αὐτὸ ἂς εἴμαστε πάντα ἕτοιμοι, σὲ κάθε λόγο ποὺ ἀκοῦμε ἢ ἐργασία (ποὺ κάνουμε), νὰ λέμε (στὸν πλησίον):

«Συγχώρεσέ με».

Γιατὶ μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη καταστρέφονται ὅλα τὰ (πονηρὰ ἔργα) τοῦ ἐχθροῦ.

 ***

Ἡ ἀμμὰ Θεοδώρα ἔλεγε, πὼς οὔτε ἡ ἄσκηση οὔτε ἡ κακουχία οὔτε οἱ ὁποιοιδήποτε κόποι σῴζουν (τὸν ἄνθρωπο), παρὰ μόνο ἡ γνήσια ταπεινοφροσύνη. (Καὶ γιὰ ἐπιβεβαίωση διηγόταν τὸ ἑξῆς:)

- Ἦταν κάποιος ἀναχωρητής, ποὺ ἔδιωχνε τοὺς δαίμονες. Καὶ τοὺς ἐξέταζε, γιὰ νὰ μάθει μὲ ποιὸν τρόπο βγαίνουν (ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο). «Μὲ τὴ νηστεία;» τοὺς ρωτοῦσε. «Ἐμεῖς οὔτε τρῶμε οὔτε πίνουμε», ἀπαντοῦσαν ἐκεῖνοι.

«Μὲ τὴν ἀγρυπνία;». «Ἐμεῖς δὲν κοιμόμαστε καθόλου», ἔλεγαν.

«Μὲ τὴν ἀναχώρηση (ἀπὸ τὸν κόσμο);». «Ἐμεῖς ζοῦμε στὶς ἐρήμους», ἀποκρίνονταν.

Ἐπειδὴ ὁ γέροντας ἐπέμενε καὶ ἔλεγε, «Μὲ ποιὸν λοιπὸν τρόπο βγαίνετε;», ἐκεῖνοι ὁμολόγησαν:

«Τίποτα δὲν μᾶς νικάει, παρὰ μόνο ἡ ταπεινοφροσύνη».

Με ποιούς πρέπει να κάνουμε παρέα;

Με ποιούς πρέπει να κάνουμε παρέα;

Ἡ ἐμφάνιση εἶναι, θὰ λέγαμε, τὰ φύλλα, ἐνῷ τὰ ἔργα οἱ καρποί. Μὴ δώσεις λοιπὸν σημασία στὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση καὶ θελήσεις νὰ μιμηθεῖς τέτοιους ἀνθρώπους, μὲ τὴ δικαιολογία ὅτι τάχα δὲν εἶσαι ἐσὺ καλύτερος ἀπ᾿ αὐτοὺς ποὺ πέφτουν στὰ πάθη. Στοχάσου αὐτὰ ποὺ λέει ἡ Γραφή, ὅτι «ἐν μεγάλῃ οἰκίᾳ οὐκ ἔστι μόνον σκεύη χρυσὰ καὶ ἀργυρά, ἀλλὰ καὶ ξύλινα καὶ ὀστράκινα, καὶ ἃ μὲν εἰς τιμήν, ἃ δὲ εἰς ἀτιμίαν» (Β´ Τιμ. 2:20). Ἂν λοιπὸν παρακούσεις τὸν Κύριο καὶ ἐκτελέσεις τὰ ἔργα τῆς ἁμαρτίας, θὰ εἶσαι σκεῦος χωρὶς ἀξία. Ἂν ὅμως ἐκτελέσεις τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου, θὰ εἶσαι ἐκλεκτὸ σκεῦος «εἰς τιμήν, ἡγιασμένον καὶ εὔχρηστον τῷ δεσπότῃ, εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἡτοιμασμένον» (Β´ Τιμ. 2:21).

Ἀγάπα τὴν καλὴ συναναστροφὴ καὶ ἀπόφευγε τὴν κακή. Γιατὶ οὔτε ὁ μάγος οὔτε ὁ λῃστὴς οὔτε ὁ τυμβωρύχος γεννήθηκαν τέτοιοι, ἀλλὰ ἔμαθαν τὰ ἐγκλήματα ἀπὸ ἀνθρώπους, ποὺ ὁ διάβολος τοὺς διέστρεψε τὴ διάνοια. Ὁ Θεὸς ὅλα τὰ ἔκανε πολὺ καλὰ (Γέν. 1:31).

Νὰ δέχεσαι χωρὶς δυσφορία τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἀποκρούεις ἔξυπνα τὰ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου.

Νὰ κόβεις τὶς βλαβερὲς συναναστροφὲς γιὰ νὰ ἔχεις ἐσωτερικὴ ἠρεμία.

Ὁ ἐχθρὸς φροντίζει νὰ ὁπλίζει τοὺς ἀμελέστερους ἀδελφοὺς ἐναντίον τῶν ἀγωνιστῶν.

Οἱ ἀγωνιστὲς ὅμως, ἂν προσέχουν, βρίσκουν ὠφέλεια μέσῳ τῶν ἀμελεστέρων, σηκώνοντας τὶς ἀδυναμίες τους γιὰ χάρη τοῦ Κυρίου.

Ἐκεῖνος ποὺ σπλαγχνίζεται τὸν πλησίον, θὰ βρεῖ σπλαγχνικὸ τὸν Κύριο ἀπέναντί του.

Ἀντίθετα «ἡ κρίσις» θὰ εἶναι «ἀνέλεος τῷ μῇ ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακ. 2:13).

Νὰ μὴ συνεργήσεις μὲ κανέναν ἀδελφό σου στὴ διάπραξη ἁμαρτίας.

Φρόντισε μάλιστα, ἂν μπορεῖς, νὰ λυτρώσεις κι ἐκεῖνον ἀπ᾿ αὐτή, γιὰ νὰ ζήσει (αἰώνια) ἡ ψυχή σας μαζὶ μὲ τὸν Κύριο.

Ἂς εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ συνεχῶς μπροστὰ στὰ μάτια σου, καὶ ἡ ἁμαρτία δὲν θὰ σὲ νικήσει.

Ἀδελφοί, πρέπει νὰ προσέχουμε ἀπὸ κακὴ συμβουλή. Γιατὶ σήμερα μὲ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους συμβαίνει ὅ,τι μὲ δυὸ λαμπροφορεμένους, ποὺ βαδίζουν μαζὶ στὴν ἀγορά, καὶ ποὺ ἀπ᾿ αὐτοὺς ὁ ἕνας σκοντάφτει ἀπὸ ἀπροσεξία, πέφτει στὴ λάσπη, καταλερώνει τὴν ὑπέροχη στολή του, κι ἔπειτα, κινημένος ἀπὸ τὸ φθόνο, ἐπιδιώκει νὰ ρίξει καὶ τὸν ἄλλο στὸ βοῦρκο, ὥστε νὰ μὴν ἔχει μόνο αὐτὸς ἄσχημη ἐμφάνιση. Ἔτσι καὶ ὅσοι ἔπεσαν ἀπὸ τὴν ἀρετή, ἀγωνίζονται νὰ ρίξουν καὶ τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ μὴ ζοῦν μόνο αὐτοὶ μέσα στὸ βοῦρκο. Μιλοῦν μάλιστα ταπεινὰ καὶ ἀπαντοῦν γλυκά, γιὰ ν᾿ ἀπομακρύνουν σιγὰ-σιγὰ ἀπὸ τὴ σωφροσύνη αὐτοὺς ποὺ τοὺς ἀκοῦνε, καὶ νὰ τοὺς ρίξουν σὲ ὅμοιο μὲ τὸν δικό τους βόθρο. Καὶ ὄχι μόνο δὲν διστάζουν νὰ κάνουν οἱ ἴδιοι αἰσχρὰ ἔργα, ἀλλὰ καὶ τὸν πλησίον τους προτρέπουν σ᾿ αὐτά, λέγοντας: «Γιατί μᾶς ἀποφεύγεις; Ἐπειδὴ εἴμαστε ἁμαρτωλοί; Δὲν ξέρεις, ὅτι ἡ ζωὴ αὐτὴ εἶναι ἕνα «πέσε-σήκω;» Καὶ δὲν ντρέπονται νὰ λένε τέτοια λόγια καὶ ἄλλα παρόμοια. Γιατί; Ἐπειδὴ αὐτοὶ ἔχουν πέσει πιὰ στὴν ἁμαρτία καὶ δὲν θέλουν νὰ σηκωθοῦν, ὅπως εἶπα. Ἀλλὰ καὶ σκάνδαλο γίνονται στοὺς πολλοὺς καὶ αἰτία πτώσεως καὶ διαφθορᾶς καὶ χρησιμοποιοῦνται σὰν δόλωμα στὸ ἀγκίστρι τοῦ διαβόλου. Ἐπιδιώκουν νὰ ἐξαπατήσουν τὶς ἀστήρικτες ψυχὲς καὶ νὰ τὶς παρασύρουν στὴν ἴδια καταστροφή. Γι᾿ αὐτὸ νὰ φυλάγεσαι ἀπὸ κάτι τέτοιους τύπους, ἀγαπητέ μου, μὴν τυχὸν σὲ ἑλκύσουν μὲ τὰ γλυκά τους λόγια καὶ σὲ στείλουν στὴν αἰώνια κόλαση, ὅπου θὰ πᾶνε καὶ οἱ ἴδιοι.

 Αγίου Ισαάκ του Σϋρου

Φαντασία: σύμμαχος ή εχθρός;

Φαντασία: σύμμαχος ή εχθρός;

Μία από τις σημαντικότερες  δυνάμεις του λογιστικού του ανθρώπου είναι η φαντασία. Φυσική της λειτουργία είναι να επιτρέπει στον άνθρωπο να αναπαριστά τα αισθητά, όπως είναι πράγματι.

Η φαντασία είναι η δύναμη που μετατρέπει τα περιεχόμενα της αντίληψης σε αντίστοιχες εικόνες και αναπαραγωγής των προϊόντων αυτών, όταν η μνήμη τα ανακαλεί. Είναι εξίσου και η ικανότητα να παράγει και να δημιουργεί νέες εικόνες συνδυάζοντας πολλές απ’ όσες έχει πάρει, είτε πλήρως είτε μερικώς. Έτσι η φαντασία μπορεί να πάρει τριπλή μορφή: της φαντασίας που α) παράγει, β) αναπαράγει, γ) δημιουργεί. Καθεμιά απ’ αυτές θεμελιώνεται στην προηγούμενή της. Υπό τις δύο τελευταίες μορφές παράγει τα όνειρα, στις ειδικές συνθήκες του ύπνου.

Στην αρχέγονη κατάσταση του ανθρώπου, η φαντασία στου συνδεόταν αποκλειστικά με την αναπαράσταση των αισθητών δημιουργημάτων, που υπήρχαν. Ήταν δύναμη απαραίτητη στο πλαίσιο των αναγκαίων σχέσεών του μ’ αυτά, όμως δεν αποτελούσε εμπόδιο στη σχέση του με το Θεό, ούτε οδηγούσε σε εκτροπή την πορεία του προς Αυτόν.

Στην προπτωτική του κατάσταση ο άνθρωπος διέθετε την «ευπρεπή φαντασίαν». Η ένωση με το Θεό μέσα από τη θεωρία, στην πραγματικότητα δεν είναι δυνατή παρά μόνο μέσω της «καθαράς προσευχής», επομένως, προϋποθέσεις της ένωσης με το Θεό είναι αφενός μεν η απάθεια και αφετέρου η απουσία οποιασδήποτε αναπαράσταστης κάθε σκέψης και κυρίως κάθε φαντασίας, που αναφέρονται όχι μόνο στα αισθητά, αλλ’ ακόμη και στον ίδιο το Θεό. Σ’ αυτό το επίπεδο της θεωρίας, η φαντασία παύει ν’ ασκείται εξίσου στον ύπνο. Ο άνθρωπος βρίσκεται μόνιμα, ενωμένος στενά με το Θεό, και στον ύπνο του ακόμη ο νους του παραμένει άγρυπνος.

Με το προπατορικό αμάρτημα, η φαντασία στον άνθρωπο καθίσταται εργαλείο που συμβάλλει στη διακοπή της κοινωνίας με το Θεό. Με όσα αυτή παράγει, θα γεμίζει από τώρα και στο εξής ο άνθρωπος τον κενό, από το Θεό, νου του.

Αυτό ισχύει πράγματι για τη δημιουργό φαντασία. Στο συγκεκριμένο σημείο, δεν μπορεί κάποιος παρά να θυμηθεί την εξήγηση του Μεγάλου Αθανασίου σύμφωνα με την οποία η ψυχή μη μπορώντας να παραμείνει ακίνητη και χωρίς αντικείμενο, αφότου ο άνθρωπος αποστράφηκε το Θεό για τον Οποίο η πρώτη του φύση τον προόριζε, βάλθηκε να φαντάζεται αντικείμενα, πάνω στα οποία θα μπορούσε να στιριχτεί: « Κινείται ουν η ψυχή ουκ έτι μεν κατά αρετήν, ουδέ ώστε τον Θεόν οράν, αλλά τα μη όντα λογιζομένη, το εαυτής δυνατόν μεταποιεί, καταχρωμένη τούτω ει ας επενόησεν επιθυμίας…»

Ο άνθρωπος λοιπόν, που οδηγείται στην άγνοια του πνευματικού κόσμου, κατασκευάζει με το νου και τη φαντασία του ένα φανταστικό κόσμο, στον οποίο προσκολλάται τόσο περισσότερο, όσο αυτός αποκρίνεται στις αισθητές επιθυμίες και στα πάθη, που αναπτύσσονται μέσα του.

Αφ’ ενός η φαντασία διεγείρει τα πάθη, προσφέροντας σ’ αυτά ερείσματα, επί των οποίων μπορούν να στηριχθούν και ν’ αναπτυχθούν. Αφετέρου και κυρίως τα πάθη διεγείρουν τη δράση και τις παραγωγικές δυνάμεις της φαντασίας: τρεφόμενα κατ’ εξοχήν με το φανταστικό, τα πάθη καταφέρνουν να παράγουν και να γεννούν τις εικόνες (παλαιές και νέες) που αντιστοιχούν σ’ αυτά και του προσφέρουν την ηδονή και την τέρψη που επιζητούν.

Οι ασκητές γνωρίζουν ανέκαθεν ότι τα όνειρα δημιουργούνται από τη φαντασία σε συνάρτηση με τις σωματικές και τις ψυχικές διαθέσεις, στην τελευταία αυτή περίπτωση αυτό γίνεται: α) είτε ως συναθροίσεις των καταλοίπων της μνήμης, που συνδέονται με ασχολίες και μέριμνες της καθημερινότητας, β) είτε ως μέσα ικανοποίησης των επιθυμιών της επιθυμητικής δύναμης και γ) είτε, αναφορικά προς το θυμοειδές, ως απάντηση στο θυμό και την οργή του ήτο φόβο του, αν πρόκειται για εφιάλτες. Λέγει ο άγιος Μάξιμος: « Όταν η επιθυμία αύξη, τας ποιητικάς των ηδονών ύλας εν τοις ύπνοις ο νους φαντάζεται, όταν δε ο θυμός τα φόβων ποιητικά πράγματα βλέπει».

Οι Πατέρες υπογραμμίζουν τον πολύ σημαντικό ρόλο, που διαδραματίζουν οι δαίμονες στη διπλή αυτή σχέση φαντασίας και παθών: α) είτε ωθώντας τον άνθρωπο να φαντάζεται ως απάντηση στα πάθη του και με τη μεσολάβησή τους, β) είτε διεγείροντας άμεσα σ’ αυτόν εικόνες και φαντάσματα με σκοπό να ενεργοποιήσουν τα πάθη. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, είναι αρκετό οι δαίμονες να βάλουν στο νου του ανθρώπου, κατά τον ύπνο όπως και κατά την εγρήγορση, εικόνες νέες γι’ αυτόν, χωρίς καμία σχέση με κάποια από τις παρούσες ή τις προηγούμενες αντιληπτικές εμπειρίες του, όχι δημιουργημένες από αυτόν τον ίδιο αλλ’ επιβαλλόμενες στο νου του κατά κάποιο τρόπο. Έχουν ως σχέδιο να τον οδηγήσουν στη διάπραξη νέων αμαρτιών ή να τον παρασύρουν σε πονηρούς δρόμους, που δεν έχει ακόμη βαδίσει. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για τους δαίμονες, που εξαπατούν τον άνθρωπο και τον κρατούν μακριά από τον Θεό.

Η κυριότερη μορφή, που παίρνουν οι δαιμονικές υποβολές, που ωθούν τον άνθρωπο στην αμαρτία, είναι οι φαντασιώσεις: αν στα ασκητικά κείμενα οι λογισμοί συχνά συνδυάζονται με τις φαντασιώσεις, επίσης συχνά ανάγονται πραγματικά σ’ αυτές ή έχουν σ’ αυτές την αρχή και την πηγή τους. Επομένως, η φαντασίωση εμφανίζεται ως η κύρια πύλη εισόδου των δαιμονικών υποβολών στην ψυχή.

Σε κάθε περίπτωση, η φαντασία εμφανίζεται ως το κύριο όργανο της δαιμονικής ενέργειας στην ανθρώπινη ψυχή, τόσο στην κατάσταση της εγρήγορσης όσο και στον ύπνο: μέσω της φαντασίας οι δαίμονες ενοχλούν τον άνθρωπο, επιζητώντας α) να τον ωθήσουν στην αμαρτία και να ξυπνήσουν ή να διεγείρουν τα πάθη του και β) να τον ταράξουν και να τον θορυβήσουν με πολλούς τρόπους, να του προκαλέσουν λύπη, στεναχώρια και αγωνία, να τον εξαπατήσουν, να τον παραπλανήσουν μέσα από διάφορες φρεναπάτες και κυρίως να τον υποδουλώσουν. Ο Άγιος Ησύχιος ο Ιεροσολυμίτης, της αποδίδει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πτώση του ανθρώπου επισημαίνοντας: «ούτω πάλιν (ο Σατανάς) τον Αδάμ εχώρισε του Θεού, θεϊκον αξίωμα φαντάσας αυτόν. Και ούτω πάντας τους αμαρτάνοντας απατάν ο ψεύστης και δόλιος είωθεν εχθρός».

Όσο ο πεπτωκώς άνθρωπος δεν έχει ξαναβρεί τη νήψη, που χαρακτηρίζει τη φύση του στην κατάσταση της τελειότητας και της υγείας, τόσο η καρδιά του παραμένει ανοικτή στις πονηρές εισηγήσεις, τις οποίες του υποβάλλει ο εχθρός μέσα από το κανάλι της φαντασίας του και αφήνεται να κυριεύεται νυχθημερόν από εικόνες, που παρασύρουν το νου του στην εκτροπή και τον αλλοτριώνουν, οδηγούμενος και παραμένοντας έτσι μακριά από το Θεό.

Όσο ο άνθρωπος φαντάζεται αυτό, που τον αποξενώνει από το Θεό, τόσο περισσότερο φανερώνει ότι, πέρα από τη φαντασία του, και η ψυχή του στο σύνολό της είναι ασθενής.

Jean Claude Larchet

Η Θεραπευτική των Πνευματικών Νοσημάτων