π. Dumitru Vanca, καθηγητής Λειτουργικής “Μεγαλύτερος κίνδυνος η θριαμβολογία μας”

 Πριν από μερικές ημέρες, η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου ‘1 Δεκεμβρίου 1918’ της Άλμπα Ιουλία (Ρουμανία) φιλοξένησε το Διεθνές Συνέδριο “Θρησκεία και Πολιτική - Σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους: Από το Μ. Κωνσταντίνο έως τη μετά-Μάαστριχτ Ευρώπη”). Συζητούμε για την ενδιαφέρουσα αυτή συνάντηση με τον π. Dumitru Vanca, Αναπληρωτή Καθηγητή Λειτουργικής στην ίδια Σχολή.  Αξίζει να σημειώσουμε ότι η 1η Δεκεμβρίου του 1918 είναι μια ιστορική ημερομηνία για την περιοχή, καθώς τότε η επαρχία της Τρανσυλβανίας -τρίτη σε μέγεθος για τη χώρα- αποφάσισε να προσχωρήσει στο κράτος της Ρουμανίας, που είχε ήδη συσταθεί με την ένωση το 1859 των επαρχιών της Μολδαβίας και της Βλαχίας.

“Πεμπτουσία”: Πείτε μας σας παρακαλούμε για το Πανεπιστήμιό σας και τη θέση του στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.

π. Dumitru Vanca: Το Πανεπιστήμιο είναι σχετικά μικρό, αφού ο αριθμός των φοιτητών του είναι μικρότερος από 6000. Η Θεολογική Σχολή όμως, με 500 φοιτητές, είναι μέτριου μεγέθους σε σύγκριση με την αντίστοιχη του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου που αριθμεί 2000 φοιτητές. Η Σχολή μας είναι αναγνωρισμένη από το Κράτος και λειτουργεί με την ευλογία της Εκκλησίας μας. Το κτίριο που στεγάζεται η Σχολή είναι το πλέον σύγχρονο στη Ρουμανία και διαθέτει πολύ καλές ακαδημαϊκές υποδομές, ενώ γενικότερα οι πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις είναι εξαιρετικές.

Μολονότι νεοσυσταθείσα (από το 1991), η Σχολή μας είναι ιδιαίτερα δυναμική. Έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σπουδές σε επίπεδο πτυχίου, μεταπτυχιακού και Διδακτορικού.

Στο πρώτο επίπεδο,  παρέχονται γνώσεις Ποιμαντικής (για μελλοντικούς ιερείς) και Κοινωνικής εργασίας (για κοινωνικούς λειτουργούς). Στο μεταπτυχιακό παρέχονται σπουδές σε τρία προγράμματα: Συγκριτική Θεολογία, Ποιμαντική Συμβουλευτική και Θρησκευτική και Διαπολιτισμική Μεσολάβηση.

“Π”:  Aς μιλήσουμε λίγο για το Συνέδριό σας. Γιατί διαλέξατε αυτό το θέμα;

π. Dumitru Vanca: Το θέμα του Συμποσίου σχετίζεται με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας μας, η οποία είχε αποφασίσει να αφιερώσει το 2013 στο Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του αγία Ελένη.  Έτσι η Θεολογική Σχολή σκέφτηκε να μελετήσει την επιρροή των σημαντικών αποφάσεων του Μ. Κωνσταντίνου όχι μόνο από ιστορικής απόψεως αλλά και πολιτικής. Για την ακρίβεια, θεωρήσαμε ότι οι αποφάσεις  του μεγάλου αυτού ανδρός άλλαξαν τη ροή της παγκόσμιας ιστορίας, καθώς διαφοροποιήθηκε δραστικά  η σχέση μεταξύ της Εκκλησίας και της κοσμικής εξουσίας. Από την άλλη,  την τελευταία δεκαετία η Σχολή επιλέγει μόνο σύγχρονα θέματα για τα συμπόσιά της, όπως : ‘Βία εν ονόματι του Θεού’ ( 2001), ‘ Οι διανοούμενοι εν μέσω απο-χριστιανοποίησης’ (2005), ‘Ελευθερία και Ευθύνη- Πρωτοβουλίες και Όρια του θρησκευτικού διαλόγου’ (2009), ‘Η εισβολή των μη-αξιών στον κόσμο των πολυμέσων. Η πνευματική κρίση και η απαξίωση του θείου’ (2010), ‘Η Οικογένεια, η Φιλανθρωπία και η Κοινωνική Ηθική. Η σχέση Εκκλησίας-Κράτους στην Κοινωνική Εργασία’ (2011).

“Π”: Ποια συμπεράσματα προέκυψαν από το Συνέδριο;

π. Dumitru Vanca: Συνήθως δεν αποκρυσταλλώνουμε συγκεκριμένα συμπεράσματα για να τα υποβάλουμε στην Ιερά Σύνοδο. Αλλά χρησιμοποιούμε αυτήν τη σύναξη ως επιστημονική πλατφόρμα συζήτησης ουσιωδών θεμάτων που αφορούν στην Εκκλησία.  Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε στην αρχή του Συμποσίου, “Δεν υπάρχει μοντέλο σχέσης μεταξύ Εκκλησίας/Θρησκείας και Κράτους που μπορεί να λεχθεί ότι πηγαίνει καλά” (Andrei Marga, πρόεδρος του Εθνικού Πολιτισμικού Ινστιτούτου και πρώην υπουργός Παιδείας)

Αυτό που μας προκαλεί εντύπωση είναι το γεγονός ότι κάποιοι Αμερικανοί διανοούμενοι πιστεύουν ότι το κράτος έχει μεταβληθεί στις μέρες μας σε ‘φονταμενταλιστικό κοσμικό κράτος’, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη, παρόλο που τα κράτη αυτά ισχυρίζονται ότι είναι ουδέτερα σε θέματα ηθικής και θρησκείας. Για παράδειγμα, ο καθηγητής H. Tristram Engelhardt Jr του Πανεπιστημίου Rice των ΗΠΑ, θεωρεί ότι «στην Ευρώπη και στη Δύση γενικότερα, το κοσμικό κράτος έχει προχωρήσει να αντικαταστήσει τη Χριστιανοσύνη που ίδρυσε ο Μ. Κωνσταντίνος, και μετατράπηκε σε μια νέα κοσμική εξουσία». Επομένως σύμφωνα με τον καθ. Engelhardt, δεν υπάρχει ουδέτερο κράτος και το σύγχρονο κοσμικό κράτος είναι εξ ορισμού εχθρικό απένταντι στο Χριστιανισμό.

Ο καθ. Mark Cherry, από το Πανεπιστήμιο St. Edward’s των ΗΠΑ ανέφερε επίσης: «Επειδή η κοσμική φιλοσοφία που υιοθετήθηκε από τις χώρες της Δύσης έχει σφετεριστεί τον Θεό και Τον δήλωσε ‘νεκρό’, το φονταμενταλιστικό κοσμικό κράτος έχει μετατραπεί σε αντικαταστάτη Του».

“Π”: Ποια ήταν η συνεισφορά της Εκκλησίας της Ρουμανίας και της Θεολογίας σ’ αυτόν το διάλογο;

π. Dumitru Vanca: Στη Ρουμανία τις τελευταίες δύο δεκαετίες διατηρούμε μία καλή σχέση με την κυβέρνηση -παρόλο που το κοσμικό Κράτος υπό την πίεση των ευρωπαϊκών νόμων και των λαϊκών και κάποτε υπό τον εκφοβισμό των πολύ δραστήριων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, έχει επιδιώξει μία διαρκή απο-χριστιανοποίηση της δημόσιας ζωής. Ως απάντηση, οι παραδοσιακοί Χριστιανοί πρέπει να προσπαθήσουν να επανεγκαθιδρύσουν το χριστιανικό διάλογο και την Ηθική στην κοινωνική συνείδηση και το δημόσιο χώρο.

“Π”: Πώς βλέπετε το παρόν και το μέλλον της Ορθοδοξίας στη χώρα σας;

π. Dumitru Vanca: Στο μέλλον θα είναι δύσκολο για τους Χριστιανούς να αποδεχτούν την ηθική και την ατζέντα του κοσμικού κράτους. Ή μάλλον, θα έλεγα ότι ένας αληθινός Χριστιανός δεν θα το κάνει αυτό ποτέ. Ίσως να βρούμε τρόπους ν’ αγωνιστούμε ενάντια στα μη-Χριστιανικά ιδεώδη που μας επιβάλλονται από μειοψηφικές ομάδες της δημόσιας ζωής. Δεν γνωρίζω πώς θα γίνει αυτό αλλά ξέρω ένα πράγμα: πρέπει να δώσουμε μαρτυρία για τον Χριστό και για τον τρόπο που ζούμε σ’ αυτόν τον κόσμο. Ως ιερείς πρέπει να διδάξουμε τους Χριστιανούς πώς να ζουν στον κόσμο. Είναι πολύ πιθανόν στο μέλλον οι αληθινοί Χριστιανοί να αποτελέσουν μειονότητα. Ο Κύριος είπε: «Μη φοβού το μικρόν ποίμνιον» (Λουκ 12, 32). Και πολλές άλλες φορές, ο κόσμος και τα ιδεώδη του διασώθηκαν από λίγους όπως τον καιρό του Ηλία. Πιθανόν ο καιρός των κατακομβών να επιστρέψει. Ποιος ξέρει; Εμείς γνωρίζουμε ότι η αλήθεια δεν μεταφέρεται με τους αριθμούς αλλά με την ποιότητα και την ευαγγελική βάση. Η ηθική των Ευαγγελίων δεν  μπορεί να αντικατασταθεί με νομοθεσίες που υιοθετούν οι κοσμικές κυβερνήσεις.

“Π”: Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει η Εκκλησία της Ρουμανίας και η σύγχρονη θεολογία στη χώρα σας σήμερα;

π. Dumitru Vanca: Πιστεύω ότι η μεγαλύτερη πρόκληση του μέλλοντος είναι και η παλαιότερη: πώς να ζήσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Χριστού. Αλλά εκτός από την εκκοσμίκευση της κοινωνίας και τη σταδιακή απομάκρυνση από τις χριστιανικές αξίες, η θριαμβολογία κάποιων ιερέων, θεολόγων και επισκόπων είναι ο μεγαλύτερο κίνδυνος που ελλοχέυει. Η έλλειψη σθεναρών αποφάσεων μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας κάθε φορά που υπάρχει έλλειψη ηθικής,  οδηγεί σε αποκαλύψεις στον τύπο οι οποίες με τη σειρά τους θα δώσουν την ευκαιρία στους χλιαρούς να εγκαταλείψουν και ν’ αρνηθούν την Εκκλησία. Τα ΜΜΕ πάντοτε ψάχνουν για συγκλονιστικά θέματα, και κάποτε τα δημιουργούν κιόλας, αλλά πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερα να μην τους τροφοδοτούμε κιόλας για ν’ αυξάνουμε την κυκλοφορία τους. Παρακαλώ μην περιμένετε από την Εκκλησία τίποτε περισσότερο από το να βιώνει το Ευαγγέλιο το οποίο διδάσκει.

“Π”: Σας ευχαριστούμε για το χρόνο που μας διαθέσατε!

π. Dumitru Vanca: Σας ευχαριστώ κι εγώ.

Σημ.: Η Συνέντευξη δόθηκε στα αγγλικά και μεταφράστηκε από τη συνεργάτιδα της “Πεμπτουσίας” Φιλοθέη